Συνεχίζοντας τον εξορθολογισμό της λειτουργίας τους, οι ευρωπαϊκές τράπεζες μεταβιβάζουν σταδιακά τις δραστηριότητές τους στον τομέα πληρωμών μέσω POS και όχι μόνο, σε έναν μικρό αριθμό απόλυτα εξειδικευμένων στον τομέα του PayTech εταιρειών, συνάπτοντας μαζί τους μακροχρόνιες συμφωνίες και μνημόνια συνεργασίας.

Τα τελευταία χρόνια, η κατάσταση στον τραπεζικό κλάδο στην Ευρώπη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί από «τρικυμιώδης» έως και «νεφελώδης». Εκτός από τη δεδομένη και σταθερή «σκληρή» ρύθμιση – ίδιον του κλάδου και δικαίως- οι τράπεζες είχαν να αντιμετωπίσουν ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνολογία των υποδομών τους, σημαντική αλλαγή νοοτροπίας των χρηστών-πελατών που λόγω της πανδημίας και του εγκλεισμού έχουν γίνει ιδιαίτερα απαιτητικοί, άμεση χρεία μετάβασης στο «νέφος» στο πλαίσιο του υποχρεωτικού ψηφιακού μετασχηματισμού τους, και βέβαια, πολύ στενά περιθώρια κέρδους για πολλούς λόγους, της πληθώρας των «κόκκινων» δανείων μη-εξαιρουμένης.

Έτσι, η επιλογή της απαλλαγής από τομείς με προβλήματα και δύσκολο να καλυφθούν ανάγκες, όπως οι πληρωμές μέσω POS, ήταν μάλλον μονόδρομος, ειδικά για τις μεγάλες σε μέγεθος τράπεζες που -αντίστοιχα- διατηρούν και μεγάλα μερίδια στη συγκεκριμένη αγορά. Σίγουρα, δεν μπορείς να διώξεις εύκολα τα «ασημικά» από το σπιτικό σου, ειδικά όταν από αυτά μπορείς να πάρεις έναν απίστευτο πλούτο δεδομένων που -με τη βοήθεια της τεχνολογίας και την κατάλληλη ανάλυση- σου δίνουν στοιχεία για τους πελάτες σου, ώστε να τους πουλήσεις χρήσιμα προϊόντα και υπηρεσίες, στο μέλλον.

Νέοι δρόμοι ανάκτησης δεδομένων αναζητήθηκαν, συνέργειες εντοπίστηκαν, συμφωνίες και μνημόνια υπογράφονται, ώστε από τη μια οι τράπεζες να γλιτώσουν το υψηλό κόστος σε επενδυτικές και λειτουργικές δαπάνες που έχει ο τομέας των πληρωμών κι από την άλλη να μη χάσουν την επαφή με τους πελάτες τους. Στο κατακερματισμένο ευρωπαϊκό τραπεζικό πεδίο, οι εξειδικευμένες PayTech εταιρίες που εστιάζουν μονάχα στις πληρωμές και μπορούν να αξιοποιήσουν τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζουν οι οικονομίες κλίμακος, έπεσαν ως «μάννα εξ ουρανού». Οι παραδοσιακές τράπεζες δεν έχουν τα μέσα να τις ανταγωνιστούν, οπότε η «συνθηκολόγηση» και η αναζήτηση συνεργειών δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη.

Στις περισσότερες των περιπτώσεων, η συνέργεια παίρνει τη μορφή μιας νέας εταιρίας στην οποία η τράπεζα συνεισφέρει την εγκατεστημένη βάση και το brand της και η PayTech την τεχνογνωσία, τους πόρους της και το οπλοστάσιο των αντιμέτρων απέναντι στο ολοένα μεγαλύτερο πρόβλημα της κυβερνοασφάλειας και της ψηφιακής απάτης. Τα ρίσκα δεν είναι λιγότερα, όμως τώρα πια είναι μοιρασμένα, ενώ οι προοπτικές ανάπτυξης είναι σαφώς καλύτερες.

Η ελληνική πραγματικότητα
Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές και με τις εξελίξεις να τρέχουν, δυο από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες στην Ελλάδα (Πειραιώς και Alpha) έχουν ήδη κάνει τις επιλογές των εταίρων τους, μια άλλη (Eurobank) βρίσκεται στο στάδιο της τελικής επιλογής μεταξύ δυο μνηστήρων, ενώ η τέταρτη (Εθνική) έχει ξεκινήσει διαπραγματεύσεις, με άγνωστο ακόμα αποτέλεσμα.
Συγκεκριμένα, η πρώτη που προχώρησε σε συμφωνία για τον τομέα αποδοχής καρτών και εκκαθάρισης συναλλαγών, ήταν η Τράπεζα Πειραιώς που -εκτός από την εξαγορά- κατέληξε και σε σύναψη στρατηγικής συνεργασίας με τη Euronet Worldwide, για την από κοινού προώθηση και υποστήριξη νέων υπηρεσιών στην ελληνική αγορά.

Η νέα συμφωνία έρχεται σε συνέχεια της ως τώρα επιτυχούς συνεργασίας των δυο, η οποία ξεκίνησε το 2000. Η Euronet εξαγόρασε τον τομέα έκδοσης και επεξεργασίας καρτών (card issuing and processing) της τράπεζας το 2005, με την παροχή των αντίστοιχων υπηρεσιών να συνεχίζεται και σήμερα. Το τίμημα της εξαγοράς φτάνει στα 300 Μ€ και περιλαμβάνει ένα σύνολο από περίπου 205.000 POS τερματικά σε 170.000 εμπόρους σ’ όλη την Ελλάδα (μερίδιο αγοράς περίπου 20%), καθώς επίσης το κανάλι online / mobile ψηφιακών πληρωμών (μερίδιο αγοράς περίπου 40%). Από τις ανακοινώσεις που ακολούθησαν τη συμφωνία, προκύπτει ότι η Euronet στοχεύει στην ευρεία εκμετάλλευση των δυνατοτήτων της δικής της πλατφόρμας REN® Ecosystem στην ελληνική αγορά, για την παροχή εξελιγμένων λύσεων ψηφιακών πληρωμών (εναλλακτικές πληρωμές QR codes & tokenization, mobile digital wallets) αλλά και πληρωμών σε μετρητά, προς καταναλωτές, τράπεζες, εταιρίες fintech και εμπόρους.

Τον Αύγουστο ήταν η σειρά της Alpha Bank να ανακοινώσει την υπογραφή μνημονίου στρατηγικής συνεργασίας στον τομέα αποδοχής συναλλαγών καρτών στην Ελλάδα, με την ιταλική Nexi SpA, αλλά με διαφορετικό μοντέλο συνεργασίας. Συγκεκριμένα, προβλέπεται η απόσχιση του τομέα αποδοχής συναλλαγών καρτών της Alpha Bank σε νέα εταιρεία (NewCo), στην οποία η Nexi θα αποκτήσει μερίδιο συμμετοχής 51% έναντι χρηματικού ανταλλάγματος ύψους 157 Μ€, πλέον πρόσθετου οφέλους έως 30,6 Μ€, που συναρτάται με την επίτευξη ορισμένων οικονομικών στόχων της NewCo, εντός των πρώτων τεσσάρων ετών λειτουργίας της. Η NewCo θα έχει πρόσβαση σ’ όλο το δίκτυο της Alpha Bank, για τη διανομή προϊόντων και παροχή υπηρεσιών, ενώ ανάλογες διευκολύνσεις θα υπάρχουν και για τις λύσεις της Nexi. Μετά την τετραετία και για το 100% του τομέα, το συνολικό τίμημα θα φτάσει τα 307 Μ€, ενώ το πρόσθετο όφελος τα 60 Μ€.

Από την πλευρά της, η Eurobank ζήτησε στα τέλη Σεπτεμβρίου βελτιωμένες προσφορές από τούς δυο υποψήφιους για την εξαγορά του κλάδου αποδοχής πιστωτικών καρτών (Worldline και Nexi) με τους οποίους διαπραγματεύεται.

Σύμφωνα με πληροφορίες από τραπεζικές πηγές, η συμφωνία πώλησης αναμένεται να είναι στρατηγικής φύσεως, ενώ η τράπεζα θα παραμείνει και στην επόμενη φάση, διατηρώντας σημαντικό μετοχικό ποσοστό. Οι ίδιες πηγές βεβαιώνουν -επικαλούμενες δηλώσεις του διευθύνοντος συμβούλου της τράπεζας, Φωκίωνα Καραβία- ότι η πώληση θα ολοκληρωθεί εντός τους έτους. Υποστηρίζουν, μάλιστα, ότι το τίμημα της πώλησης μπορεί να υπερβεί και τα 250 Μ€, καθώς η Eurobank κατέχει σημαντικό μερίδιο της αγοράς σ’ αυτόν τον τομέα, που πλησιάζει το 30%.

Τέλος, η Εθνική Τράπεζα με μια λιτή ανακοίνωση, ενημέρωσε επισήμως στα μέσα Σεπτεμβρίου το επενδυτικό κοινό, ως οφείλει ως εισηγμένη, πως βρίσκεται σε (μάλλον προχωρημένες) διαπραγματεύσεις για την εξαγορά του κλάδου αποδοχής καρτών της, με την EVO Payments. Κύκλοι της αγοράς πιστεύουν ότι, πιθανότατα, θα ακολουθηθεί και στη δική της περίπτωση το μοντέλο συμμετοχής 50%-50% σε νέα κοινή εταιρία, με κάποιο σημαντικό ποσό της τάξεως των 150 Μ€ να οδεύει στα ταμεία της, αλλά και την ισχυρή συνέργεια με την αμερικανική εταιρία, που εδρεύει στη Ν. Υόρκη, να αποτελεί πολύ θετικό παράγοντα για τις μελλοντικές εξελίξεις στην αγορά.

Αφορά κυρίως τις μεγαλύτερες τράπεζες, με σημαντικό μερίδιο και κόστη
Ο Ιωάννης Τσαβδαρίδης, Chief Information & Digital Officer της Συνεταιριστικής Τράπεζας Ηπείρου, «φωτίζει» μια άλλη οπτική του θέματος, αυτή των περιφερειακών τραπεζών.

Η τάση απόσπασης του κλάδου πληρωμών από τις τράπεζες εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια διεθνώς, αλλά απέκτησε ισχυρότερη δυναμική στη διάρκεια της πανδημίας. Εσείς, μια καλή περιφερειακή τράπεζα, το σκέφτεστε;
Γενικά παρακολουθούμε τις τάσεις της ευρωπαϊκής αγοράς και, για τον λόγο αυτό, τα τελευταία δυο χρόνια διαπιστώνουμε σημαντική αλλαγή στο χώρο των πληρωμών. Είμαστε προετοιμασμένοι, από τεχνικής άποψης, να πραγματοποιήσουμε εύκολα οποιαδήποτε αλλαγή και μετάβαση, καθώς το μέγεθος και η ευελιξία του οργανισμού το επιτρέπει.

Η εξέλιξη αυτή αφορά σε όλες τις τράπεζες ή μόνο στις μεγαλύτερες – τις συστημικές, όπως λέμε, στη χώρα μας;
Άποψη μου είναι ότι αφορά όλες τις τράπεζες, αλλά κυρίως τις μεγαλύτερες που έχουν σημαντικό μερίδιο αγοράς, καθώς αντίστοιχα είναι και τα κόστη. Η απόσπαση του κλάδου των πληρωμών, παρόλο που θα υπάρξει σημαντική αύξηση των συναλλαγών στο μέλλον, τα τελευταία χρόνια άρχισε να γίνεται ζημιογόνα υπόθεση για τις τράπεζες. Οι νέες συνέργειες – συνεργασίες των τραπεζών με εξειδικευμένες στο χώρο εταιρίες θα έχει πολλαπλά οφέλη για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.

Τι σημαίνει για τη δική σας τράπεζα αυτή η εξέλιξη;
Η εξέλιξη αυτή δεν μας επηρεάζει τόσο πολύ. Προς το παρόν τα μεγέθη της τράπεζας μας σ’ αυτόν τον τομέα δεν μας επιτρέπουν να σχεδιάσουμε οποιαδήποτε αλλαγή στην υφιστάμενη κατάσταση. Παρακολουθούμε από κοντά τις όποιες εξελίξεις και θα πράξουμε ανάλογα. Καθώς το μέγεθος του οργανισμού μας επιτρέπει να είμαστε πιο ευέλικτοι, θα μπορέσουμε εύκολα να μεταβούμε σε μια νέα κατάσταση.

Πόσο αλλάζει ή επηρεάζεται η εμπειρία του πελάτη;
Η εμπειρία του πελάτη θεωρώ ότι θα αλλάξει προς το καλύτερο- θα υπάρξουν πολύ περισσότερες υπηρεσίες και οφέλη γι’ αυτόν, κάτι στο οποίο οι τράπεζες -καθώς είχαν κι άλλες υπηρεσίες να ασχοληθούν- δεν έδωσαν τη μέγιστη προσοχή.

Από τις πληρωμές, η τράπεζα παίρνει δεδομένα για την πελατειακή της βάση που, με την κατάλληλη επεξεργασία, μπορούν να της δώσουν πολύτιμα στατιστικά και στοιχεία για τη χάραξη της πορείας της. Αυτά θα τα χάσει τώρα και, αν ναι, πώς θα αναπληρώσει την απώλεια;
Ο τρόπος με τον οποίο θα γίνει η μετάβαση στο νέο σύστημα διαχείρισης (εταιρείες που θα συμμετέχουν με μεγάλο ποσοστό και οι τράπεζες) δεν πιστεύω ότι θα αλλάξει δραστικά τις πληροφορίες και τα δεδομένα που μέχρι σήμερα οι τράπεζες συνέλεγαν κι έτσι, με την ανάλογη στατιστική επεξεργασία, θα χαράξουν τη πορεία τους. Προφανώς, τα μεγάλα τραπεζικά ιδρύματα, έχουν αξιολογήσει από πριν τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα αυτής της μετάβασης και θα έχουν προετοιμάσει τα επόμενα βήματα τους.

Ως το τέλος του χρόνου, θα υπάρξουν εξελίξεις στις τράπεζες
Ο Γιωργος Δρυμιώτης, CEO της Cardlink, προβλέπει μεγάλες αλλαγές στο τραπεζικό σύστημα διεθνώς και στις σχέσεις τους με τις πληρωμές. Η εξαγορά της Cardlink, της μεγαλύτερης ελληνικής εταιρείας στον χώρο των πληρωμών μέσω POS, πριν από μερικές εβδομάδες, από τη γαλλικής μεν προέλευσης αλλά πολυεθνική πλέον εταιρία στον ίδιο χώρο, Worldline, ήρθε να «δέσει» με την έντονη δραστηριότητα που παρατηρείται φέτος σ’ ό,τι αφορά στην τάση αποεπένδυσης των τραπεζών διεθνώς, αλλά και στην χώρα μας (ειδικά από τις τέσσερις συστημικές). Ο Γιώργος Δρυμιώτης, που παραμένει στο πόστο του CEO, διατηρώντας μάλιστα το ποσοστό του στην εταιρία (7,5%) και υπό τη νέα ιδιοκτησία, μας μίλησε για τους λόγους που έγινε αυτή η εξαγορά, για τις βελτιωμένες προοπτικές της Cardlink, αλλά και το νέο τοπίο που διαμορφώνεται, βάσει των τελευταίων εξελίξεων.

Η αναζήτηση επενδυτή
Από τα τέλη του ’19, αρχές του ’20 είχαμε ξεκινήσει με την Quest την αναζήτηση στρατηγικού συνεργάτη, καθώς βλέπαμε πως η αγορά των πληρωμών παρουσίαζε επιταχυνόμενες τάσεις συγκέντρωσης σε λίγους παγκόσμιους, μεγάλους παίκτες, ώστε το κόστος επεξεργασίας των συναλλαγών και των πληρωμών ανά μονάδα να μειώνεται…Σ’ όλη την Αμερική υπάρχουν λίγες μεγάλες εταιρίες που καλύπτουν τις ανάγκες της, ενώ στην Ευρώπη υπάρχει κατακερματισμός όχι μόνο στις μικρότερες χώρες, αλλά και στις μεγάλες. Τάσεις συγκέντρωσης, λοιπόν, ο ένας λόγος.
Ο δεύτερος λόγος ήταν ότι βλέπαμε τις τράπεζες να αποεπενδύουν σταδιακά από το merchant acquiring, τις συμβάσεις αποδοχής καρτών. Είδαμε τη συμφωνία της Πειραιώς με τη Euronet, της Alpha με τη Nexi, τις φήμες στην αγορά για τη Eurobank και την Εθνική. Έπρεπε, λοιπόν, να τοποθετήσουμε την εταιρία σε έναν όμιλο ο οποίος θα παίξει ρόλο και στην αυριανή ημέρα… Η πανδημία όλα αυτά τα επιτάχυνε ακόμα περισσότερο, καθώς οι ηλεκτρονικές συναλλαγές αυξήθηκαν κατακόρυφα, τόσο στο φυσικό εμπόριο όταν ήταν ανοικτό, όσο και στο ηλεκτρονικό, με αποτέλεσμα και οι τράπεζες να προχωρήσουν πολύ πιο γρήγορα. Πιθανώς, μέσα στον χρόνο και οι τέσσερις συστηματικές τράπεζες θα έχουν αποεπενδύσει από αυτόν τον χώρο, επομένως για εμάς ήταν σημαντικό να βρεθούμε στο άρμα ενός από τους παγκόσμιους παίκτες, ο οποίος παίζει σημαντικό και κομβικό ρόλο σ’ αυτούς τους τομείς.

Αυτή είναι η στρατηγική πίσω από την εξαγορά. Προφανώς κι εμείς είχαμε πετύχει σημαντικά πράγματα στην Ελλάδα – 240.000 τερματικά, περίπου 500 εκατ. συναλλαγές το χρόνο που φέτος θα είναι παραπάνω, άρα ήταν μια πολύ καλή στιγμή γι’ αυτή την εξέλιξη.

Οι διευρυμένες προοπτικές
Ένας από τους επόμενους σκοπούς της επένδυσης είναι ότι εμείς θα έχουμε πλέον πρόσβαση σε όλη την γκάμα προϊόντων της Worldline, τα οποία σταδιακά θα φέρουμε στην Ελλάδα, για να τα προσφέρουμε στις επιχειρήσεις ή/και στις τράπεζες. Αυτός είναι ο βασικός στόχος, γιατί όσα κάναμε μόνοι μας είναι αξιέπαινα και ωραία, όμως ο όμιλος είναι παγκόσμιος οργανισμός. Θα μιλήσουμε με τους νέους συναδέλφους μας για νέους τρόπους πληρωμής και νέες υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας για τον έμπορο, στη διαχείριση της καθημερινότητάς του με τους πελάτες του, στον τομέα των πληρωμών.

Στο εξωτερικό έχουν αρχίσει να γίνονται πολλά. Για την ώρα, οι υπηρεσίες που παρέχουμε είναι Β2Β, μόνο προς τις επιχειρήσεις και τράπεζες, όχι προς καταναλωτές. Δεν γνωρίζω αν η Worldline σχεδιάζει να μπει και στο B2C, πχ. στα wallets. Με την κατάλληλη υποδομή, βεβαίως, μπορούμε να πραγματοποιήσουμε συναλλαγές με οποιανδήποτε τρόπο, κάρτες, wallets, QRCodes, ηλεκτρονικά, στο διαδίκτυο κλπ. Σταδιακά, θα γίνει κι αυτό.

Σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης
Η Worldline (που έχει κεφαλαιοποίηση 22 δισεκατομμύρια ευρώ, παρουσία σε 50 χώρες και 20.000 εργαζομένους) έχει μεγαλώσει εξαγοράζοντας νέες εταιρίες και ενσωματώνοντας τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους – κι εμείς, με τη σειρά μας, θα συνεισφέρουμε αυτά που έχουμε κάνει. Για παράδειγμα, η Worldline είναι στη βραχεία λίστα (μαζί με τη NEXI) της Eurobank. Εφόσον κερδίσουμε, θα μπορέσουμε να δραστηριοποιηθούμε και στο κομμάτι του merchant acquiring, κατευθείαν.

Πολλά θα εξαρτηθούν για εμάς, από το τι θα γίνει σ’ αυτόν τον διαγωνισμό. Μέσα στις επόμενες εβδομάδες και σίγουρα ως το τέλος του χρόνου, αναμένω ότι θα υπάρξουν εξελίξεις. Στην Ελλάδα, είμαστε μεν κάτω από τον μέσο όρο της Ευρώπης, αλλά αυτόν τον «σηκώνουν» πάρα πολύ οι σκανδιναβικές χώρες, οι οποίες έχουν διαφορετική κουλτούρα. Αν συγκριθούμε με την Κεντρική και τη Νότια Ευρώπη, έχουμε ξεφύγει πια από τις τελευταίες θέσεις, που τις μοιραζόμασταν με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, κι είμαστε κοντύτερα στον μέσο όρο. Έχουμε σημαντική δυναμική για ανάπτυξη – αν το ελληνικό ΑΕΠ είναι κοντά στα 180 δισεκατομμύρια ευρώ, 110 με 120 είναι η κατανάλωση (περίπου 70-80% του ΑΕΠ). Οι ηλεκτρονικές πληρωμές δεν ξεπερνούν τα 40-45 δισεκατομμύρια ευρώ, άρα υπάρχει σημαντικό περιθώριο για ανάπτυξη – μάλιστα, μπορεί να δούμε πολύ μεγαλύτερη ανάπτυξη στις πληρωμές σε σύγκριση με το ΑΕΠ.

Key Takeaways
Στην προσπάθειά τους να διαχειριστούν καλύτερα τον αναγκαίο ψηφιακό μετασχηματισμό τους, το συνεχώς αυστηρότερο ρυθμιστικό πλαίσιο, τις επιβεβλημένες αλλαγές στις τεχνολογικές τους υποδομές, αλλά και τις ραγδαία αναβαθμισμένες λόγω πανδημίας απαιτήσεις των χρηστών-πελατών τους, οι ευρωπαϊκές τράπεζες (μαζί και οι τέσσερις ελληνικές συστημικές) προχωρούν σε σταδιακή μεταβίβαση των δραστηριοτήτων τους στον χώρο των πληρωμών μέσω POS σε λίγες εξειδικευμένες PayTech εταιρίες, με συγκεκριμένη τεχνογνωσία, οι οποίες αξιοποιούν καλύτερα τις οικονομίες κλίμακος.