Κλείνοντας φέτος 40 χρόνια στην «πιάτσα» των τραπεζικών συστημάτων Πληροφορικής, ο έως πριν από λίγους μήνες CIO και CDO της Συνεταιριστικής Τράπεζας Ηπείρου -και πλέον σύμβουλος Τεχνολογίας & Καινοτομίας- μιλάει αποκλειστικά στο Digital Finance για την πορεία και τις εμπειρίες του όλες αυτές τις δεκαετίες, σχολιάζοντας το χθες, το σήμερα και το αύριο του κλάδου, σε μια κατάθεση ψηφιακής ψυχής.

Σαράντα χρόνια (1982-2022) συνεχούς θητείας στην τραπεζική Πληροφορική, δεν είναι καθόλου αμελητέα υπόθεση, αν υπολογίσουμε την «πτητικότητα» που χαρακτηρίζει τον χώρο. Κι όμως, αυτόν ακριβώς τον άθλο πέτυχε ο Γιάννης Τσαβδαρίδης, που ολοκλήρωσε πριν από λίγους μήνες την καριέρα του ως CIO και CDO στη Συνεταιριστική Τράπεζα Ηπείρου, παραμένοντας πλέον ως σύμβουλος. «Είμαι ο τελευταίος από τους ‘παλιούς’ επικεφαλής Τεχνολογίας. Τα έχω δει όλα και πάντα κάνω συγκρίσεις με την εποχή που ξεκίνησα – βλέπω, ας πούμε, πως οι δυνατότητες στο κινητό μου σήμερα, είναι πολύ περισσότερες από εκείνες των μεγάλων υπολογιστών που είχαμε το ’82…», τονίζει.

Με σπουδές Computer Science και MBA, πολύπειρος προγραμματιστής, αναλυτής και υπεύθυνος Πληροφορικής στην Τράπεζα Κεντρικής Ελλάδος, την Εγνατία, την ΤBank (βλέπε Ασπίς Bank) και, τέλος, τη Συνεταιριστική Ηπείρου, αναλογίζεται σήμερα τι του έφερε κάθε μια: «Αν μπορούσα να πω τι είδους εμπειρία ήταν για μένα κάθε τράπεζα στην οποία εργάστηκα, η Εγνατία ήταν το ‘σχολείο’, η Ασπίς το ‘πανεπιστήμιο’ και η Ηπείρου το ‘διδακτορικό’, καθώς είχαμε περισσότερα να φτιάξουμε κι εκεί έκανα την περισσότερη έρευνα…»

Those were the days
Κι όπως για τον καθένα μας το σχολείο αποτελεί τον πιο σημαντικό παράγοντα ωρίμανσης, αυτό συνέβη και στον Γιάννη Τσαβδαρίδη στην Εγνατία, αφού «οι λύσεις Πληροφορικής της ήταν, για εκείνα τα χρόνια, πρωτοποριακές! Για παράδειγμα, η Εγνατία έκανε το πρώτο eBanking στην Ελλάδα, στα μέσα της δεκαετίας του ‘90 – επίσης, είχε εφαρμόσει αυτοματοποιημένες διαδικασίες απομακρυσμένης έκδοσης καταναλωτικών και στεγαστικών δανείων. Οι έμποροι αυτοκινήτων έκαναν αιτήσεις για αγορές με δάνειο που εγκρίνονταν ηλεκτρονικά αυθημερόν, χωρίς καν να περάσει ο πελάτης από το κατάστημα – βοηθούσε, βέβαια, το γεγονός πως μεγαλομέτοχος ήταν ο Θεοχαράκης, που ήθελε να διευκολύνονται οι πωλήσεις, οπότε σε μισή ώρα είχες δάνειο… Το μεγαλύτερο κομμάτι της Εγνατίας, ήταν η καταναλωτική πίστη. Πέρα από αυτό, όμως, ήταν και το όραμα των επικεφαλής, αγαπούσαν την τεχνολογία κι έτσι αυτοματοποιήσαμε πάρα πολλές διαδικασίες»…

«Αυτή η εμπειρία με βοήθησε όταν πήγα στην Ασπίς, όπου επίσης φτιάξαμε αρκετά…
Για παράδειγμα, ήταν η πρώτη τράπεζα παγκοσμίως που σήκωσε online τις υπογραφές των εξουσιοδοτημένων στελεχών της, οι οποίες έπρεπε να μοιράζονται στις τράπεζες-συνεργάτες ανά τον κόσμο, μέσω κωδικών και Internet, αντί για δείγμα υπογραφής σε χαρτί ή CD… Πολύ καινοτομικό για εκείνη την εποχή.

Όταν ήμουν στην Ασπίς, πάλι, (αλλά σε συνεργασία με άλλη εταιρεία) σχεδίασα το project του ηλεκτρονικού παραβόλου – ως πρόταση στον τότε ΓΓΠΣ, Χάρη Θεοχάρη, το οποίο καθιερώθηκε τελικά το 2009. Έρευνες είχαν δείξει πως το κράτος θα γλύτωνε 80 εκ. € ετησίως από τη χρήση του»

«Στη Συνεταιριστική Ηπείρου το περιβάλλον ήταν εντελώς διαφορετικό. Ήταν μια σημαντική πρόκληση για μένα -επειδή κι από χαρακτήρα μ’ αρέσει η δημιουργικότητα- να κάνω πράγματα τα οποία ξεφεύγουν από την πεπατημένη. Η Πληροφορική ήταν ακόμα στα σπάργανα… το ’11, όλη η τράπεζα είχε ένα email account. Μέσα σε 2-3 χρόνια, κάναμε re-engineering και αλλάξαμε σχεδόν τα πάντα – αυτοματοποιημένες διαδικασίες, ηλεκτρονικά, email κλπ. Στην πορεία, η Ηπείρου έγινε η πρώτη τράπεζα που λειτούργησε video customer service, δηλ. video banking.
Οι υποδομές μας δεν ήταν τέτοιες, όπως άλλων τραπεζών, αλλά κάναμε την προσπάθεια και αρκετοί είχαν τότε ενδιαφερθεί για τη λύση μας».

‘Kάτι κάνουν στην τεχνολογία’
«Το 2017 φτιάξαμε, επίσης, το τηλε-ραντεβού, θέλοντας να εξυπηρετήσουμε τους πελάτες που βρίσκονταν μακριά από την έδρα μας, στα Ιωάννινα – εκεί ήμουν κι εγώ, για 11 χρόνια, καθώς ήταν επιλογή μου να αλλάξω τρόπο ζωής… Αυτή ήταν σημαντική εξέλιξη, καθώς η πανδημία (κατά τύχη) μας βρήκε έτοιμους. Με έναν οργανισμό μικρό και ευέλικτο, τόσο σε αποφάσεις όσο και σε διαδικασίες, δεν αντιμετωπίσαμε προβλήματα… Άλλωστε, στα καταστήματά μας είχαμε ήδη εγκαταστήσει Αυτόματα Σημεία Πληρωμών (APS), για πληρωμές λογαριασμών με ενσωματωμένο POS για συναλλαγές κλπ. που σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε στο σύνολό τους μόνοι μας, η τετραμελής πλην εξαιρετική ομάδα μου, καθώς ο οργανισμός δεν μπορούσε να κάνει μεγάλες επενδύσεις. Ειδικά σε έναν τομέα ο οποίος εξελίσσεται ραγδαία, παρακολουθούσαμε και δεν μέναμε πίσω!»

«Τρέξαμε πολλές καινοτομίες και καταφέραμε όταν κάποιος λέει ‘Τράπεζα Ηπείρου’, το πρώτο που του έρχεται στο μυαλό να είναι ότι “εκεί κάτι κάνουν στην τεχνολογία”… Είχαμε, μάλιστα, ως στενό συνεργάτη και κύριο προμηθευτή τη (τοπική) Natech (σσ. συν-δημιουργό με την Πειραιώς της πρώτης ελληνικής neobank) που μας βοήθησαν και τους βοηθήσαμε πολύ, καθώς εκεί βρήκαμε επίσης ανθρώπους με όραμα… Ήταν πάντα δίπλα μας, στην υλοποίηση των ιδεών μας. Βέβαια, δύσκολα βρίσκεις πλέον άτομα με κατάλληλες γνώσεις στα Γιάννενα, καθώς έχουν εγκατασταθεί στην περιοχή αρκετές εταιρείες και η ζήτηση είναι μεγάλη».

Σε συνεχή εγρήγορση
«Η εξέλιξη της τεχνολογίας όλα αυτά τα χρόνια είναι ραγδαία, αλλάζοντας δραματικά τη λειτουργία όλων των οργανισμών και ειδικά των τραπεζών, οι οποίες είχαν αρκετές γραφειοκρατικές διαδικασίες που μπορούσαν να αλλάξουν, γι’ αυτό τα τελευταία 15-20 χρόνια βλέπουμε συνεχώς αλλαγές. Πριν καν ολοκληρώσουμε τις πρώτες, έρχονται κι άλλες, είμαστε συνεχώς σε εγρήγορση: από τα extraits περάσαμε στο eBanking, ήρθαν τα POS, μπήκαν πολλές λειτουργίες πάνω στα ΑΤΜ, αναλήψεις, καταθέσεις, πληρωμές, μεταφορές ποσών, ακόμα και αίτηση για δάνειο ή κάρτα μπορείς να κάνεις, έγιναν κι αυτά σημεία πώλησης»… «Με τη μείωση του προσωπικού, γεννήθηκε στις τράπεζες η ανάγκη να βάλουν συστήματα μέσα στο κατάστημα, για να εξυπηρετήσουν τους πιο φιλικούς με την τεχνολογία πελάτες. Κι όσους δεν είναι, τους ωθούν να τα χρησιμοποιήσουν. Επίσης, για να μειώσουν κόστος, οι τράπεζες αλλάζουν διαδικασίες και διώχνουν σε άλλες εταιρίες υπηρεσίες όπως οι κάρτες – βλέπουμε μια μετεξέλιξη στη λειτουργία του τραπεζικού ιδρύματος – δίνουν με χαρά το acquiring, ενώ πριν από 10-15 χρόνια κάτι τέτοιο θα ήταν αδιανόητο! Οι τράπεζες μετατρέπονται πλέον σε συμβουλευτικά σημεία -ήδη το βλέπουμε σε ευρωπαϊκές χώρες, σταδιακά θα το δούμε και σ’ εμάς. Μπαίνεις σ’ ένα κατάστημα και βλέπεις μόνο ένα άτομο στην υποδοχή, που σε κατευθύνει σε συγκεκριμένο στέλεχος – τα γκισέ με πολλούς εργαζόμενους τελείωσαν, θα αντικατασταθούν από μηχανήματα και αυτοματοποιημένες διαδικασίες, όπως οι βιντεοκλήσεις και η υπογραφή των “χαρτιών” ηλεκτρονικά».

Ο ρόλος του κράτους
«Βοηθάει σ’ αυτό πολύ και η εξέλιξη του κράτους – έχουν μπει πλέον πολλές ηλεκτρονικές συναλλαγές στο gov.gr, το κράτος έχει κάνει σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση κι αυτό ανοίγει δρόμους, γενικότερα. Θυμάμαι το 2004-5, σε μια επιτροπή της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών αναρωτιόμασταν πώς θα μπορούσαν οι τράπεζες να ανταλλάσσουν μηνύματα, όταν δεν υπήρχε μεσολαβητής, πχ. η ΔΙΑΣ – οραματιζόμασταν έναν κρατικό μηχανισμό, ο οποίος θα εγγυόταν για την υπογραφή σου, όπως τώρα το gov.gr.

Η ανάγκη μας έκανε να προχωρήσουμε με πολύ γρήγορα βήματα σε όλα αυτά… Άλλο παράδειγμα, η επικαιροποίηση στοιχείων στην τράπεζα – παλιά είχαμε τη χαρτούρα, τώρα γίνεται αυτόματα».

«Και το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν έχουμε δει τίποτα ακόμα, αφού έχουμε μπροστά μας το open banking, που θα μας δίνει απεριόριστες δυνατότητες αντλώντας από άλλες τράπεζες και παρουσιάζοντας όλους τους λογαριασμούς σου και άλλα οικονομικά στοιχεία στο eBanking σου… Βεβαίως, όλες αυτές οι εξελίξεις δημιούργησαν έναν σημαντικό τομέα της Πληροφορικής, εκείνον της ασφάλειας. Παλιότερα, στο προστατευμένο “καβούκι” μας, δεν μας απασχολούσε ιδιαίτερα, όμως, όσο ανοιγόμαστε, τόσο ανοίγεται κι αυτός ο τομέας – πεδίο δόξης λαμπρό για τα παιδιά που ασχολούνται με την ασφάλεια των πληροφοριακών συστημάτων! Όσο η τεχνολογία αλλάζει τον χώρο μας, τόσο αυξάνουν και οι κίνδυνοι… Μέχρι σήμερα δεν έχουμε δει κάτι τραγικό, αλλά όλοι είμαστε προσεκτικοί και υποψιασμένοι!»

«Οι εξελίξεις δεν σταματούν εδώ – έχει ανοίξει η όρεξη στον κόσμο και νέες ιδέες έρχονται να προστεθούν καθημερινά πχ. πώς μπορώ να συγκεντρώσω τα στοιχεία μου στο κινητό μου, να μη χρειάζεται να δίνω ούτε κωδικούς για να βλέπω τις πληροφορίες που θέλω. Ήδη σήμερα βλέπω ταυτότητα και δίπλωμα… αύριο ίσως τους λογαριασμούς και τις μετοχές μου, συγκεντρωμένα σε ένα σημείο. Μ’ όλες αυτές τις ιδέες δημιουργούμε ένα οικοσύστημα το οποίο τρέχει με ιλιγγιώδεις ταχύτητες, χάρη και στο cloud – άλλη ανατροπή, παλαιότερα δεν είχαμε την ανάγκη να βγάλουμε τα δεδομένα μας “έξω”, σε κάποιον εξωτερικό server»…

Η νέα κανονικότητα
«Κάνουμε σημαντικές αλλαγές στην τράπεζα – κάναμε μια μελέτη με την Accenture, με αντικείμενο τι πρέπει να αλλάξουμε σε διαδικασίες και τεχνολογίες, τα επόμενα τρία χρόνια – έχουμε ξεκινήσει αυτά που θέλουμε και τρέχουμε κάποια έργα ψηφιακού μετασχηματισμού, πολύ σημαντικά για τον οργανισμό – ουσιαστικά δίνουμε τις κάρτες μας και τα POS μας σε ένα καινούργιο πάροχο, φεύγοντας από τη SIA. Η αμέσως επόμενη κίνηση, είναι να βελτιώσουμε ακόμα περισσότερο -αξιοποιώντας ‘ρομποτάκια’- τις αυτοματοποιημένες εσωτερικές διαδικασίες της τράπεζας.
Περνάμε σε ψηφιακές υπογραφές για εσωτερική χρήση, αλλά και σε πελάτες μας, όπως στα POS, στις συμβάσεις για δάνεια κλπ. Επίσης, διερευνούμε καλύτερες λύσεις για τις τεχνολογικές μας υποδομές (θα θέλαμε, ιδανικά, το data center μας να φύγει εκτός) και πώς θα γυρίσουμε τις εφαρμογές που έχουμε στο cloud και, βέβαια, θέλουμε να βελτιώσουμε την τεχνολογία μας όσον αφορά στην ασφάλεια των πληροφοριακών συστημάτων».

«Ήμασταν η πρώτη συνεταιριστική τράπεζα που είχε Security Operations Center (SOC), με τη συνεργασία της Netbull, πλέον Adacom, και συνεχίζουμε να βελτιώνουμε το eBanking και το mBanking μας. Αναπτύσσουμε δε, αυτόν τον καιρό, συνεργασίες με ιδρύματα πληρωμών απ’ όλο τον ευρωπαϊκό χώρο (δυο κυπριακά, ένα φινλανδικό κι ένα ελληνικό) στα οποία παρέχουμε πρόσβαση σε συναλλαγές SEPA εντός της ευροζώνης. Ο λόγος της επιλογής -όπως μας είπαν κι εκείνοι- είναι ότι αφενός ξεχωρίζουμε σαν μικρομεσαία τράπεζα, έχοντας σημειώσει σημαντική εξέλιξη στην τεχνολογία, αφετέρου παίρνουμε άμεσα τις αποφάσεις μας. Αυτό δίνει στην τράπεζα προστιθέμενη αξία, από οικονομικής πλευράς, αυξάνοντας τον κύκλο εργασιών της, με νέες υπηρεσίες που δεν είχαμε κατά νου».

Η επόμενη ημέρα
«Όσον αφορά εμένα, επειδή είναι δύσκολες εποχές και πολλοί άνθρωποι στις ΜμΕ δεν έχουν τον χρόνο και τη διάθεση να ασχοληθούν με τον ψηφιακό μετασχηματισμό, προσπαθώ πλέον αξιοποιώντας και τα σχετικά προγράμματα να βοηθήσω συμβουλευτικά με την εταιρεία μου, ΒΙΤ360, όσους το επιθυμούν…

Όσον αφορά στο banking, θεωρώ ότι θα δούμε σύντομα περισσότερες αλλαγές πχ. το Blockchain μια αναδυόμενη τεχνολογία, στην Ελλάδα βρίσκεται ακόμα σε νηπιακό επίπεδο. Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ένας άλλος τομέας, που «ακουμπάει» τις τράπεζες – η εξέλιξη της τεχνολογίας είναι τέτοια που τις υποχρεώνει να συνυπάρξουν με τις fintech, προκειμένου να βελτιώσουν τις διαδικασίες τους και να υλοποιήσουν τέτοια έργα. Ένα καλό παράδειγμα, είναι η ψηφιακή τράπεζα που ετοιμάζει η Πειραιώς με τη Natech, στοχεύοντας στο νεότερο ηλικιακά κοινό. Πάντως, γενικά, το περιβάλλον στον τραπεζικό χώρο είναι ακόμα ρευστό – πόσες θα υπάρχουν; ποια θα είναι η μετεξέλιξή τους; Βλέπουμε ήδη κάποιες εξαγορές και συγχωνεύσεις. Ας είμαστε έτοιμοι για εξελίξεις!»