Net Zero Economy: Αναγκαίο …καλό, η ψηφιοποίηση της βιώσιμης ανάπτυξης

Η Οικονομία των Μηδενικών Εκπομπών προβάλλει ως το επόμενο "μεγάλο βήμα" για επιχειρήσεις και οργανισμούς, με ανταμοιβή -εκτός από τη σωτηρία του πλανήτη- σημαντικά οφέλη, ιδιαίτερα αν συνδυαστεί με τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους και την υλοποίηση κοινών δράσεων.

Από startups και VCs ως μεγάλες βιομηχανίες κι από μικρές, οικογενειακές επιχειρήσεις ως τεράστιοι οργανισμοί, ολοένα και περισσότεροι αρχίζουν να υιοθετούν συμπεριφορές, σχέδια και δράσεις με διαφορετικά κατά περίπτωση κίνητρα, αλλά έναν κοινό στόχο: τον περιορισμό -όσο αυτό είναι δυνατό- του ενεργειακού τους αποτυπώματος στις καθημερινές δραστηριότητές τους. Μιας και αυτό θεωρείται το πρώτο και καθοριστικό βήμα για την ένταξή τους στο οικοσύστημα του Net Zero Economy, με όλα τα οφέλη που τη συνοδεύουν – οικονομικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά, εμπορικά και τόσα άλλα.

Μόδα; Τάση; Αναγκαιότητα στο πλαίσιο της ESG στρατηγικής τους; Υπεύθυνη στάση ζωής; Φιλοσοφία επιβίωσης; Ένα ακόμα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα; Ή όλα αυτά μαζί; Το Digital Finance προσπάθησε να προσεγγίσει τα βασικά αίτια και κυρίως να απαντήσει στο ερώτημα γιατί το κάνουν τώρα, μιλώντας με τους εκπροσώπους δυο φορέων που θεωρούνται βασικοί αποδέκτες των αιτημάτων της αγοράς για συμβουλές και παροχή υπηρεσιών, οι οποίες θα ανοίξουν ευκολότερα τις «θύρες» του «πράσινου» οικοσυστήματος σε κάθε ενδιαφερόμενο. Στις ερωτήσεις μας απάντησαν -λύνοντας, ταυτόχρονα, και πολλές απορίες μας- ο Γιώργος Μαρκεζίνης, Επικεφαλής Reporting & Τομέα Υπηρεσιών, Εκθέσεων & ESG του Κέντρου Αειφορίας, και ο Μιχάλης Σπανός, Διευθύνων Σύμβουλος της Global Sustain.

Ποιος είναι ο δικός σας ρόλος στο περί τη Net Zero Economy οικοσύστημα;

Γιώργος Μαρκεζίνης: To Κέντρο Αειφορίας ειδικεύεται τα τελευταία 16 χρόνια στο οικοσύστημα της βιώσιμης ανάπτυξης και του ESG, με υπηρεσίες που κυμαίνονται από χάραξη στρατηγικής και reporting ως πιο εξειδικευμένες καταστάσεις, που έχουν να κάνουν με κλιματικές μετρήσεις, κλιματική ουδετερότητα, για να περάσουμε πλέον στην κυκλική οικονομία και το Net Zero – τόσο συμβουλευτικά, όσο και εκπαιδευτικά. Απευθυνόμαστε κυρίως σε επιχειρήσεις – όταν ξεκίνησε το Κέντρο είχαν γίνει κάποια project και με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (τότε είχαμε δικά μας γραφεία, στις Βρυξέλλες). Πλέον δουλεύουμε με εταιρίες και κάποιους φορείς στις ΗΠΑ.

Μιχάλης Σπανός: H Global Sustain προσφέρει καινοτόμες λύσεις και υπηρεσίες προκειμένου οι επιχειρήσεις να προετοιμαστούν κατάλληλα για τη μετάβαση στο Net Zero Economy, δηλαδή στην οικονομία μηδενικών (ή πλήρως αντισταθμισμένων) εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Με την ενημέρωση, την εκπαίδευση, την παροχή εξειδικευμένων εργαλείων και τεχνογνωσίας, η Global Sustain υποστηρίζει τα μέλη της προς αυτή την κατεύθυνση με πυλώνες τη βιώσιμη ανάπτυξη και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, μέσα από τη στρατηγική συμμαχία της με την Generation Y.

Ποια είναι η ως τώρα στάση των ελληνικών επιχειρήσεων και οργανισμών όσον αφορά στην ένταξή τους στο οικοσύστημα;

Γ.Μ.: Προσωπικά συνεργάζομαι με το Κέντρο Αειφορίας περίπου 10 χρόνια κι αυτό που έχω δει είναι ότι πάντα απευθυνόμασταν σε ένα μείγμα πολυεθνικών και οικογενειακών επιχειρήσεων, αλλά και μεγάλων ελληνικών.

Η μεγάλη διαφορά τα τελευταία χρόνια, είναι ότι -πέρα από το ενδιαφέρον που είναι πολύ μεγαλύτερο, σ’ όλες τις κατηγορίες- βλέπουμε ελληνικές επιχειρήσεις που δεν είναι εισηγμένες, ούτε έχουν επενδυτές να ρωτάνε για ESG, πώς να κάνουν το επόμενο βήμα, μια έκθεση εταιρικής υπευθυνότητας, τι σημαίνει να πάμε σε μια πιο τεχνική γλώσσα… Είναι ένα μέτριο προς καλό ποσοστό και το κάνουν όχι μόνο επειδή είναι τάση ή μόδα, αλλά επειδή βλέπουν τα οφέλη, εσωτερικά κι εξωτερικά…

Εσωτερικά, βλέπουν ότι στην προσέλκυση, τη διατήρηση, αλλά και τις επιδόσεις του προσωπικού έχει πλέον μεγάλη σημασία να μπορούν να δείξουν πως είναι μια υπεύθυνη εταιρεία η οποία, πέρα από την κερδοφορία και το δικό της όφελος, κινείται σωστά στην κοινωνία… Πολλές φορές κάνοντας την πρώτη έκθεση βιώσιμης ανάπτυξης, μας λένε ότι υπήρχαν στελέχη και εργαζόμενοι που δεν γνώριζαν όλες αυτές τις δράσεις και -βλέποντας το εύρος- εκφράζουν τη χαρά τους.

Το εξωτερικό σκέλος έχει να κάνει με τους πελάτες, τους προμηθευτές, την τοπική κοινωνία, ειδικά αν πρόκειται για εταιρίες που έχουν δραστηριότητες και εγκαταστάσεις στην περιφέρεια. Επί πλέον, στις εισηγμένες αυτό παίζει ακόμα μεγαλύτερο ρόλο, γιατί είναι υποχρεωμένες να πληρούν κριτήρια ESG – υπάρχουν κάποια όρια που αφορούν στον κύκλο εργασιών και τον αριθμό των εργαζομένων, 40 Μ€ και 250, αντίστοιχα. Είναι πλέον ξεκάθαρο πως, στις μέρες μας, οι εταιρίες είναι υποχρεωμένες να δημοσιοποιούν τι κάνουν στο θέμα του ESG κι αυτό πρέπει να γίνεται με συγκεκριμένο τρόπο, κριτήρια και αποδεκτά απ’ όλους πρότυπα, ώστε οι δράσεις των επιχειρήσεων να είναι συγκρίσιμες.

Μ.Σ.: Μόνο λίγες εταιρείες στη χώρα μας έχουν δομημένη στρατηγική και σχέδιο δράσης για Net Zero Economy. Οι περισσότερες από τις εταιρείες αυτές είναι κυρίως μεγάλες και εισηγμένες στο Χρηματιστήριο, καθώς οι στόχοι εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου είναι μετρήσιμος πλέον ουσιαστικός κίνδυνος για επενδυτές και τράπεζες.

Ελάχιστες μικρομεσαίες επιχειρήσεις (οι οποίες αποτελούν και την πλειοψηφία των εταιρειών στη χώρα μας) έχουν ασχοληθεί με το θέμα αυτό και αναμένεται να προσαρμοστούν άμεσα και ίσως βίαια σε μια νέα πραγματικότητα, μέσω ιδιαίτερα απαιτητικών προδιαγραφών υπεύθυνης εφοδιαστικής αλυσίδας, που θα τίθενται πλέον από τις μεγάλες επιχειρήσεις, και από βέλτιστες πρακτικές της αγοράς.

Ποιες είναι οι προοπτικές για την Ευρώπη, τα επόμενα χρόνια;

Γ.Μ.: Σε ευρωπαϊκό επίπεδο βλέπουμε την εξέλιξη της πρώτης ευρωπαϊκής οδηγίας του ’14, που φέτος ανανεώθηκε, μειώνοντας πχ. τα όρια των εργαζομένων (για την υποχρεωτική δημοσιοποίηση των κριτηρίων ESG) – αυτή είναι πλέον η τάση στην Ευρώπη, οπότε προφανώς πρέπει να έχεις κάτι να πεις. Προχωρούμε προς την κατεύθυνση να ισχύει αυτή η διαδικασία για όλες τις εταιρίες. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες είχαμε δει πως, από την πρώτη κιόλας οδηγία, είχαν θέσει το όριο στους 100 εργαζόμενους ή το είχαν κάνει υποχρεωτικό για όλες τις εισηγμένες, ανεξαρτήτως κύκλου εργασιών ή αριθμού εργαζομένων.

Η τάση, λοιπόν, είναι για δημοσιοποίηση των πιο σημαντικών για κάθε επιχείρηση θεμάτων, ώστε να βελτιώσει την επίδοσή της. Να σημειωθεί ότι το όριο των εργαζομένων ποικίλει ανά χώρα, κρίνεται τοπικά. Πχ. στην Ελλάδα το όριο για τις εισηγμένες ήταν άνω των 500 εργαζομένων – στη Γαλλία, ήταν όλες, στη Δανία οι άνω των 100. Στη χώρα μας, από φέτος θα ισχύει το όριο των 250+ για τις εισηγμένες και τις εταιρίες δημοσίου συμφέροντος, που είναι υποχρεωμένες να δημοσιοποιούν τις επιδόσεις τους στο ESG, ακόμα κι αν δεν είναι εισηγμένες.

Μ.Σ.: Η κλιματική αλλαγή και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος απειλούν την ίδια την ύπαρξη της Ευρώπης και των κρατών-μελών. Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι προκλήσεις, η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (EU Green Deal) θα μετατρέψει την ΕΕ σε μια σύγχρονη, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων και ανταγωνιστική οικονομία, εξασφαλίζοντας μηδενικές καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ως το 2050 και οικονομική ανάπτυξη αποσυνδεδεμένη από τη χρήση πόρων. Σε συνάρτηση με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ και τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένει να επενδυθούν πάνω από 1 τρις ευρώ κεφάλαια έως το 2030, για την επίτευξη αυτών των στρατηγικών στόχων.

Ήδη παρατηρούμε σημαντική «μεταφορά» κεφαλαίων από επενδυτικά και τραπεζικά κεφάλαια σε δάνεια και τοποθετήσεις με σχετικούς στόχους και στρατηγικές.

Το βασικό κριτήριο για επιχειρήσεις και οργανισμούς θα είναι στο εξής τα έργα βιώσιμης ανάπτυξης;

Μ.Σ. Για να καταστεί η ΕΕ κλιματικά ουδέτερη ως το 2050, απαιτούνται πολλές ιδιωτικές επενδύσεις. Η ταξινομία της ΕΕ (EU Taxonomy) έχει ως στόχο να κατευθύνει τις ιδιωτικές επενδύσεις σε δραστηριότητες που είναι απαραίτητες για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας, βάζοντας κανόνες τόσο σε επιχειρήσεις, όσο και σε επενδυτές, τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρείες. Στόχος είναι να επιταχυνθεί η μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλού άνθρακά, με την αξιοποίηση όλων των πιθανών λύσεων που θα μας βοηθήσουν να επιτύχουμε τους κλιματικούς μας στόχους. Σημαντικό ρόλο αναμένεται να διαδραματίσουν και νεοφυείς επιχειρήσεις (start ups) οι οποίες καλούνται να αναπτύξουν τις τεχνολογίες του αύριο, που θα συνεισφέρουν στο σκοπό αυτό, καθώς σήμερα, κάποιες από τις τεχνολογίες του Net Zero Economy δεν είναι ακόμα διαθέσιμες.

Οι «πράσινοι» στόχοι είναι ιδιαίτερα φιλόδοξοι, όμως, πόσο εύκολο είναι να υλοποιηθούν;

Γ.Μ.: Οι στόχοι είναι όντως δύσκολοι κι επίσης, είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς ότι υπάρχουν βήματα τα οποία πρέπει να ακολουθηθούν – δεν είναι κατευθείαν «πού να πληρώσω, να κάνω μια αντιστάθμιση» και είμαι εντάξει… Υπάρχουν ολόκληρες διαδικασίες πριν, που μια εταιρεία πρέπει να ακολουθήσει, ώστε να έχει πραγματικό όφελος – πρέπει να επενδύσει, να αλλάξει κάποια συστήματα στην παραγωγή της, κάποια άλλα στη λειτουργία της, για να φτάσει στο σημείο να προσεγγίσει το μηδενικό αποτύπωμα. Κι όλο αυτό ξεκινάει με μετρήσεις και ελέγχους, που οι περισσότεροι δεν έχουν, άρα δεν γνωρίζουν και τι πρέπει να κάνουν. Εμείς κάνουμε μετρήσεις, συλλέγοντας δεδομένα από τις εταιρίες – μέσω αυτών προκύπτει το ανθρακικό τους αποτύπωμα και, στη συνέχεια, τους λέμε σε ποιο στάδιο πρέπει να παρέμβουν, πώς να κάνουν μειώσεις. Επίσης, έχουμε το κομμάτι της αντιστάθμισης, της κλιματικής ουδετερότητας -που είναι ένα τελευταίο βήμα, για πολύ συγκεκριμένες δραστηριότητες, όπου δεν έχεις περιθώριο να κάνεις κάτι άλλο – μέσω οργανισμών με τους οποίους συνεργαζόμαστε, να πάρουν ένα πιστοποιητικό ότι αυτή η εργασία, η λειτουργία, το προϊόν είναι κλιματικά ουδέτερο.

Μ.Σ.: Σίγουρα, δεν είναι καθόλου εύκολο, και θα απαιτεί από τα στελέχη των επιχειρήσεων και οργανισμών να έχουν συγκεκριμένες γνώσεις και εξειδίκευση, καθώς έχουν θεσπιστεί πλέον αυστηρές προϋποθέσεις και τεχνικά κριτήρια για να χαρακτηρισθεί κάτι «πράσινο». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέτασε προσεκτικά επιστημονικά στοιχεία που ελήφθησαν από ομάδες εργασίας και τα έλαβε υπόψη στη δημιουργία των σχετικών κανονισμών και οδηγιών που εκδίδει, ώστε να υπάρχει θετικός αντίκτυπος σε θέματα κλιματικής αλλαγής, κυκλικής οικονομίας, βιοποικιλότητας, φυσικών πόρων και ενέργειας. Οι κανόνες για το τί είναι πράσινο, δεν ισχύουν μόνο για τα έργα και τις επιχειρήσεις, αλλά και για τα δάνεια καθώς και τα επενδυτικά κεφάλαια.

Τα κριτήρια ESG είναι μόδα, φούσκα ή αναγκαιότητα; Οι laggards και γενικότερα όσοι δεν θέλουν ή καθυστερούν να υλοποιήσουν αυτούς τους στόχους, τι θα απογίνουν;

Γ.Μ.: Προς το παρόν, κατατάσσεται πιο κοντά στην αναγκαιότητα! Έχουν συνδέσει πάρα πολλά με αυτό, χρηματοδοτήσεις, επενδύσεις, αξιολογήσεις εταιριών, οπότε προς το παρόν θα έλεγα ότι πάει προς την αναγκαιότητα… Υπάρχουν πολλές εταιρίες που, αν και δεν είναι υποχρεωμένες, το κάνουν γιατί το βλέπουν σαν μόδα – πχ. μια ελληνική, οικογενειακή, μη εισηγμένη επιχείρηση το ακούει και λέει “να πω κάτι κι εγώ, γι’ αυτό”…

Όσοι καθυστερούν, χάνουν σε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και (αν παράγουν προϊόντα) σε αγοραστική αξία – υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι οι καταναλωτές έχουν μια τάση επιβράβευσης (ή τιμωρίας)- σε ευκαιρίες χρηματοδότησης κλπ. Γενικά, χάνουν σε πολλαπλά επίπεδα, επομένως είναι καλύτερα να προχωρήσουν!

Μ.Σ.: Τα κριτήρια ESG σημαίνουν πλέον business. Αποτελούν αναπόσπαστο μέρος επίσημα δημοσιοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων των επιχειρήσεων και όσες εταιρείες δεν τα υιοθετήσουν, είναι πολύ πιθανό να βρεθούν εκτός κεφαλαιαγορών, καθώς τα κριτήρια ESG συνυπολογίζονται στη λήψη επενδυτικών και πιστοδοτικών αποφάσεων. Πέρα από οποιαδήποτε πρόστιμα που ενδέχεται να υπάρχουν από αρμόδιες εποπτικές αρχές (για μη ή ελλιπή δημοσιοποίηση ESG στοιχείων), οι επιχειρήσεις που θα καθυστερήσουν να υλοποιήσουν τέτοιους στόχους θα βρεθούν και εκτός αγοράς, καθώς ο ανταγωνισμός στο θέμα αυτό αρχίζει να είναι πλέον έντονος, ενώ επίσης αλλάζουν και οι αγοραστικές συνήθειες, με τα κριτήρια αυτά να έχουν σημασία, λόγω της νέας γενιάς ευαισθητοποιημένων καταναλωτών.

Θα συγκρίνατε τα κριτήρια αυτά ως αναγκαιότητα αντίστοιχη εκείνης του ψηφιακού μετασχηματισμού;

Γ.Μ.: Θα τα σύγκρινα, υπό την άποψη ότι το ESG κοιτάζει όλες τις επιδόσεις της εταιρίας, από τη διακυβέρνησή της, το πώς ορίζονται τα μέλη του ΔΣ και ποιες είναι οι αμοιβές τους, ως τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές της επιδόσεις. Σίγουρα ένα κομμάτι αυτού είναι η αλληλεπίδραση με τους εργαζόμενους (γι’ αυτό είδαμε, μάλιστα, και πολλές συσχετίσεις για το πώς επηρέασε η πανδημία το ESG, τους στόχους του ΟΗΕ κλπ.) και πώς χρειάστηκε να αλλάξει ο τρόπος λειτουργίας των εταιριών, οι στόχοι και η πρόοδος που κάνουμε για να προσαρμοστεί με τα νέα δεδομένα. Σίγουρα, το ESG αγγίζει όλες τις πτυχές, οπότε ναι, μπορεί να συγκριθεί – δεν είναι κάτι επιφανειακό, απαιτεί ριζικές αλλαγές στην εταιρεία.

Μ.Σ.: Ο μετασχηματισμός ESG είναι το ίδιο αναγκαίος με τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Τα δεδομένα που απαιτούνται για το ESG, η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωσή τους (τόσο των κινδύνων, όσο και των ευκαιριών), καθώς και τα τεχνικά εργαλεία που είναι απαραίτητα για τη διαχείριση και επικοινωνία τους, οδηγούν αυτόματα στον ψηφιακό μετασχηματισμό. Αυτό πρεσβεύει και η στρατηγική συμμαχία της Global Sustain με ένα από τα πλέον αναγνωρισμένα digital transformation και e-business hubs στη χώρα μας, τη Generation Y.

H σύμπραξη θα προσφέρει στα μέλη της Global Sustain σημαντική υποστήριξη στην υιοθέτηση κριτηρίων ESG, κυρίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες δεν έχουν ενδεχομένως και τους πόρους να υλοποιήσουν τέτοιας κλίμακας μετασχηματισμούς.

Η συμμαχία αυτή, αξιοποιώντας τα 16 πλέον έτη εμπειρίας της Global Sustain σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης και τα 20 πλέον έτη της Generation Y στον ψηφιακό μετασχηματισμό, έχει επίσης ως στόχο τη δημιουργία ενός πραγματικού οικοσυστήματος βιώσιμης ανάπτυξης επιχειρήσεων, οργανισμών και φορέων με τη δημιουργία διαμοιραζόμενης αξίας.

Τι κονδύλια ή άλλα κίνητρα διατίθενται -από το Ταμείο Ανάκαμψης ή όποιες άλλες πηγές- προς βοήθεια όσων αποφασίσουν να υλοποιήσουν τέτοια έργα και δράσεις;

Γ.Μ.: Απ’ ό,τι έχουμε δει, σε κάθε νέα νομοθετική προσπάθεια υπάρχουν κάποια μέτρα – πχ. για την αλλαγή του στόλου των οχημάτων. Περιμένουμε να δούμε και τον κλιματικό νόμο, που μπήκε σε διαβούλευση πριν από τα Χριστούγεννα και φαίνεται αρκετά «αισιόδοξος», τι θα περιλαμβάνει και τι θα προβλέπει. Υπάρχει απόσταση μεταξύ του πού βρισκόμαστε και πού θέλουμε να φτάσουμε στα περίπου οκτώ χρόνια που μένουν ως το 2030, το έτος-στόχο.

Σίγουρα, όμως, σε κάθε νομοθέτημα υπάρχουν κίνητρα, ώστε να βοηθηθείς, να κάνεις κάποια βήματα και να διευκολυνθεί η μετάβαση. Μια από τις βασικές κριτικές στο θέμα της βιωσιμότητας, ήταν πως είναι πολύ ακριβή και σίγουρα χρειάζονται επενδύσεις, οπότε είναι απαραίτητη η βοήθεια. Σε προηγούμενες περιπτώσεις, κυμαινόταν σε χαμηλά επίπεδα, τα κίνητρα ήταν μικρά. Όμως, επειδή στην Ευρώπη υπάρχει μεγάλη κινητικότητα στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού Green Deal, περιμένουμε πολλούς νόμους και οδηγίες τα επόμενα χρόνια σ’ αυτόν τον τομέα. Σίγουρα, με κάποιον τρόπο, θα πρέπει να συμβαδίσουμε κι εμείς.

Μ.Σ.: Μέσω του Ταμείου Ανάπτυξης, του Νέου Αναπτυξιακού Νόμου, του “Ορίζοντας 2020” και άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διεθνών αναπτυξιακών οργανισμών και ιδρυμάτων, υπάρχουν σημαντικές ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις να λάβουν υποστήριξη στην ανάπτυξη στρατηγικών και πολιτικών σε θέματα ESG και Net Zero Economy. Μπορούν, επίσης, μέσω αυτών των εργαλείων να υλοποιήσουν έργα, η ακόμα και ολοκληρωμένα επιχειρηματικά σχήματα, λύσεις και προϊόντα, τα οποία θα έχουν εκείνα τα χαρακτηριστικά που θα βοηθήσουν στη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία, χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Μέσω στρατηγικών συνεργατών της Global Sustain μπορούμε να κατευθύνουμε κατάλληλα τα μέλη μας για τη διερεύνηση τέτοιων δυνατοτήτων.

Εν ολίγοις
Η προσχώρηση στο οικοσύστημα της Net Zero Economy -που καλό θα ήταν να γίνει οργανωμένα, με τη βοήθεια ειδικών- γίνεται πλέον αναγκαιότητα για επιχειρήσεις και οργανισμούς, καθώς η φροντίδα για το περιβάλλον συνδυάζεται με πολλά οφέλη και για τους ίδιους.