Ο Ξενοφών Λιαπάκης υποστηρίζει πως η βελτίωση και ενίσχυση των δεξιοτήτων αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης εργασιακής συνθήκης.

Η συνεχής αλλαγή ρόλων και οργανωτικών δομών στον επαγγελματικό μας βίο αποτελεί πλέον μέρος της νέας εργασιακής μας κανονικότητας. Για τον λόγο αυτό όλοι έχουν συνειδητοποιήσει ότι η συνεχής βελτίωση και ανάπτυξη τόσο των hard όσο και των soft δεξιοτήτων και ικανοτήτων τους είναι αναπόφευκτη. Οι hard δεξιότητες είναι αυτές που αποκτώνται μέσω της κατάρτισης, της εκπαίδευσης και της εμπειρίας ενώ οι soft δεξιότητες θεωρούνται συχνά εγγενή χαρακτηριστικά του χαρακτήρα ενός ατόμου. Οι soft δεξιότητες είναι πολύ πιο δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν καθώς και να βελτιωθούν σε σχέση με τις hard δεξιότητες που σχετίζονται με την ικανότητα ενός ατόμου να εργάζεται τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο.

Τα δύο είδη των soft skills
Από τη μια πλευρά, υπάρχουν soft δεξιότητες και ικανότητες με τις οποίες γεννιόμαστε όλοι, όπως η περιέργεια, η φαντασία, η δημιουργικότητα, η ενσυναίσθηση και η ανθεκτικότητα. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι αυτές οι δυνατότητες δεν μεταβάλλονται, αντιθέτως μπορούν να καλλιεργηθούν μέσω της εμπειρίας και της άσκησης. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν soft δεξιότητες και ικανότητες που μπορούν να αναπτυχθούν και να βελτιωθούν με την πάροδο του χρόνου, όπως η προσαρμοστικότητα και η κριτική σκέψη, η ομαδικότητα, η κοινωνικότητα και η συναισθηματική νοημοσύνη. Δεξιότητες που οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν μέσω της εμπειρίας και της πρακτικής.

Με απλά λόγια, τα hard skills είναι τεχνογνωσία, ενώ τα soft skills είναι προσωπικές συνήθειες και χαρακτηριστικά που επηρεάζουν τον τρόπο λειτουργίας μας στην καθημερινή μας εργασία.
Όλοι οι οργανισμοί έχουν συνειδητοποιήσει ότι η υιοθέτηση πρακτικών συνεχούς βελτίωσης τους βοηθά να προσαρμοστούν ταχύτερα στη νέα εποχή, να βελτιώσουν την παραγωγικότητα των ομάδων τους και να γίνουν πιο καινοτόμοι. Αναγνωρίζουν την προσφορά των επί σειρά ετών εργαζομένων τους και υιοθετούν και προχωρούν, ως προς την βελτίωση των hard skills τους, σε μια σειρά από upskilling και reskilling προγράμματα τα οποία στοχεύουν, μέσω της διαρκούς εκπαίδευσης, στην αναβάθμιση της τεχνογνωσίας τους ώστε να μπορούν να καλύψουν τους νέους ρόλους και τις ανάγκες που συνεχώς δημιουργούνται.

Παράλληλα σχετικά με τα soft skills χρησιμοποιούν προηγμένα μοντέλα αξιολόγησης χαρακτηριστικών προσωπικότητας, όπως το OCEAN ή το CANOE, είτε κατά τη διαδικασία επιλογής του νέου προσωπικού τους είτε για να βοηθήσουν το υπάρχον προσωπικό τους να τα αναγνωρίσει, να τα ποσοτικοποιήσει, να τα καλλιεργήσει, να τα αναπτύξει ή να τα βελτιώσει.

Χαρακτηριστικά των soft skills
Υπάρχουν πολλών ειδών προσωπικά χαρακτηριστικά που αποτελούν τα soft skills και που συνθέτουν το προφίλ ενός εργαζόμενου. Μερικά από αυτά είναι τα ακόλουθα.

Openness: Να είσαι intellectual, να έχεις φαντασία, διορατικότητα, να δοκιμάζεις νέα πράγματα και εμπειρίες, να σκέφτεσαι έξω από το κουτί και να έχεις περιέργεια.

Conscientiousness: Να οργανώνεις και να εφαρμόζεις τα πλάνα που καταστρώνεις με αποτελεσματικότητα, να έχεις ευσυνειδησία, φιλοδοξίες, επιμέλεια, αυτοπειθαρχία, συνέπεια και αξιοπιστία.

Extraversion: Να έχεις εξωστρέφεια και κοινωνικότητα, να μην φοβάσαι να εκτίθεσαι, να επικοινωνείς και να συνδέεσαι και φυσικά να έχεις αυτοπεποίθηση.

Agreeableness: Να μην έχεις δική σου agenda, να μην βάζεις τις ανάγκες σου πάνω από τις ανάγκες των άλλων, να έχεις καλοσύνη, συμπόνια, διάθεση συνεργασίας, πίστη, διάθεση να βοηθήσεις και να συμβιβαστείς όποτε αυτό χρειαστεί.

Neuroticism: Να μην έχεις συναισθηματική αστάθεια, απαισιοδοξία, υπερβολικό και μη ελέγξιμο άγχος, ανασφάλεια, αυτοκαταστροφική σκέψη, εμμονές και φόβους.

Οι letter-shaped κατηγορίες
Οι soft και hard δεξιότητες και ικανότητες είναι αυτές που κατατάσσουν τους εργαζόμενους σε ποια letter-shaped κατηγορία ανήκουν. Οι πιο σημαντικές από αυτές είναι οι:

I-shaped: έχουν βαθύτερη γνώση και εμπειρία σε έναν τομέα, αλλά δεν έχουν το εύρος εμπειρίας και την ικανότητα να επικοινωνούν τόσο καλά με τους υπόλοιπους, όπως έχει ένας Τ-shaped εργαζόμενος.

T-shaped: είναι τα κλασικά ευέλικτα μέλη της ομάδας, με εξειδίκευση μεν αλλά έχουν επιπλέον μια σειρά έξτρα δεξιοτήτων όπως η πιο ανοιχτή και καλύτερη επικοινωνία μεταξύ cross-functional ομάδων, ισχυρότερο κοινό όραμα για τους επιχειρηματικούς στόχους, τη συνεργασία και τη δημιουργική καινοτομία. Διαπρέπουν στις βασικές τους ευθύνες και εκτελούν έξτρα καθήκοντα εξίσου αποτελεσματικά. Επιπλέον, διαθέτουν γνωστικές δεξιότητες όπως συναισθηματική νοημοσύνη και δημιουργικότητα. Η ικανότητά τους να συνεισφέρουν γενικότερα στη λύση προβλημάτων ενισχύει τη παραγωγικότητα ενός οργανισμού.

Π-shaped: έχουν δύο ξεχωριστούς τομείς βαθιάς εξειδίκευσης συνδυάζοντας τα ταυτόχρονα τα χαρακτηριστικά ενός Τ-shaped και ενός Μ-shaped εργαζομένου, δημιουργώντας ένα πραγματικά προσαρμοστικό εργαζόμενο.

Η-shaped: έχουν σε βάθος εξειδίκευση και τεχνογνωσία σε δύο τομείς, ενώ η οριζόντια γραμμή είναι η ικανότητα να συνδυάζουν αυτές τις δύο περιοχές δημιουργώντας συμπληρωματική αξία.

Μ-shaped: έχουν δύο κάθετες ράβδους που σημαίνει περισσότερες από μία εξειδικεύσεις, τα οποία τους κάνουν να είναι πιο ευέλικτα, ενημερωμένα και υψηλών επιδόσεων μέλη διαλειτουργικών ομάδων από ένα Τ-shaped μέλος.

Υ-shaped: έχουν μια design ειδικότητα και επιπλέον έχουν τις δεξιότητες που επιτρέπουν στους σχεδιαστές να επικοινωνούν αποτελεσματικά και να συνεργάζονται με επαγγελματίες πέρα από τον ειδικό τομέα τους.

Ε-shaped: έχουν εξειδίκευση σε διάφορους τομείς, ειδικές δεξιότητες στην εκτέλεση ενώ είναι και πολύ εξερευνητικά μυαλά. Είναι πρόθυμοι να εξερευνήσουν για να ικανοποιήσουν την περιέργειά τους και να αναλάβουν το ρίσκο για να εκτελέσουν νέες ιδέες, να τις μετατρέψουν σε πραγματικότητα και να καινοτομήσουν.

Comb-shaped: έχουν πολλαπλούς, αλλά όχι σε βάθος, τομείς εξειδίκευσης που τους δίνουν την ικανότητα σε έναν όλο και πιο περίπλοκο, διασυνδεδεμένο και αλληλεξαρτώμενο κόσμο να συνεργάζονται καλύτερα και συχνά να είναι πιο πολύτιμοι από έναν ειδικό.

Ζ-shaped: που κάνουν ζιγκ-ζαγκ μεταξύ των ατομικών δεξιοτήτων και της μάθησης, με δυνατότητα να ξε-μαθαίνουν και να μαθαίνουν εκ νέου, καθώς περνούν εύκολα από το ένα έργο ή έναν ρόλο στον άλλο. Άλλωστε μη ξεχνάμε ότι η πιο σημαντική πρόκληση της νέας ψηφιακής εποχής που ζούμε είναι η ικανότητα γρήγορης προσαρμογής μας στη νέα τεχνολογία.

Χ-shaped: έχουν βαθιά εξειδίκευση, αλλά το βάθος του συνόλου των δεξιοτήτων τους είναι λιγότερο σημαντικό από τη συναισθηματική τους νοημοσύνη και τις ηγετικές τους ικανότητες που επικεντρώνονται κυρίως στη στρατηγική και τη διαχείριση της ομάδας. Με λίγα λόγια αυτό είναι το σχήμα της «εκτελεστικής» δεξιότητας και υπογραμμίζει την ικανότητα του ατόμου να χαράσσει στρατηγική, να οδηγεί, να εμπνέει και να παρακινεί την ομάδα.

Νέα επιχειρηματική κουλτούρα βελτίωσης των δεξιοτήτων
Το σίγουρο είναι ότι όλες οι παραπάνω κατηγορίες εργαζομένων χρειάζονται σε ένα οργανισμό, ανάλογα με το είδος της ομάδας που θα μετέχουν, τον ρόλο που θα κληθούν να υπηρετήσουν καθώς και το προϊόν που θα διαχειριστούν. Οι δε hard και soft δεξιότητες που χαρακτηρίζουν την κάθε μια από τις παραπάνω κατηγορίες, βελτιώνονται και αναπτύσσονται μέσω των κατάλληλων εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Ανταποκρινόμενοι στη νέα αυτή πραγματικότητα, οι περισσότεροι οργανισμοί χτίζουν μια κουλτούρα/νοοτροπία συνεχούς βελτίωσης, προγραμματίζοντας για τους υπαλλήλους τους που έχουν τη δυνατότητα να βελτιωθούν, τα κατάλληλα προγράμματα που έχουν σχέση με leadership, coaching και mentorship καθώς επίσης και αναβάθμισης των γνώσεων και δεξιοτήτων τους μέσω up-skilling και re-skilling προγραμμάτων.

Κλείνοντας, τόσο οι ιδιώτες όσο και οι οργανισμοί, έχουν συνειδητοποιήσει ότι δεδομένης της ταχύτητας με την οποία αλλάζει ο κόσμος γύρω μας, η συνεχής βελτίωση των γνώσεων, δεξιοτήτων και δυνατοτήτων τους αποτελεί τον game changer εκείνο που τους δίνει τη δυνατότητα να προσαρμόζονται με ταχύτητα στα νέα δεδομένα και τις προκλήσεις που παρουσιάζονται.