Resolution’s Day

Δε θα σας κουράσω με απολογισμούς της χρονιάς στο fintech. Όλοι ξέρουμε ότι ο κλάδος τον τελευταίο χρόνο άνθισε στη χώρα μας τόσο πολύ, που πλέον είναι αδύνατον να μιλάμε για χρηματοοικονομικές υπηρεσίες χωρίς τεχνολογία. Αντιθέτως, θα σας κουράσω με την αυτοαναφορικότητα αυτού του editorial. Γιατί αν δεν παινέψεις το σπίτι σου, θα πέσει να σε πλακώσει, όπως έλεγε συχνά πυκνά και η γιαγιά μου.

Το Digital Finance λοιπόν γεννήθηκε μέσα από τις «στάχτες» της πανδημίας, τον Φεβρουάριο του 2021. Ξεκινήσαμε μια προσπάθεια με ενθουσιασμό και πλήρη επίγνωση της ιδιαιτερότητας της τρέχουσας συνθήκης, ωστόσο ήμασταν (και είμαστε) πεπεισμένοι ότι αυτό το περιοδικό η αγορά το έχει ανάγκη. Ο χρηματοοικονομικός κλάδος αλλάζει, μεταμορφώνεται σε έναν αμιγώς fintech οικοσύστημα και το Digital Finance έρχεται να καλύψει ακριβώς αυτή τη μετάβαση, με ένα προφίλ αμιγώς corporate, για να προτείνει λύσεις, ιδέες και να καταγράψει τάσεις.

Είχαμε την τύχη να μας «αγκαλιάσει» από νωρίς η τραπεζική αγορά, μιας και η Γενική Γραμματέας της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, Χαρούλα Απαλαγάκη έκανε το «ποδαρικό» μιλώντας στο πρώτο τεύχος. Φτάσαμε μετά από μερικούς μήνες όχι μόνο να μας εμπιστεύεται η τραπεζική αγορά αλλά και τα τεύχη μας να φιγουράρουν στα γραφεία των ανώτατων στελεχών τους.

Ακολούθησαν οι ασφαλιστικές εταιρείες, με το σύνθημα να δίνεται από την Γενική Διευθύντρια της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών, Μαργαρίτα Αντωνάκη, η οποία και φιλοξενήθηκε στο δεύτερο μας τεύχος. Από εκεί και πέρα, οι δύο μεγαλύτεροι χρηματοοικονομικοί φορείς της χώρας γνώρισαν το Digital Finance και ελπίζουμε η συνέχεια να μην τους απογοητεύσει.

Τρίτος για εμάς πυλώνας είναι ένας τομέας που – κακά τα ψέματα – δεν έχει συνηθίσει στη δημοσιότητα, ακόμα και αν αυτή αφορά τον επαγγελματικό του κλάδο. Οι επενδυτικές επιχειρήσεις αποτελούν για εμάς έναν στόχο για τη νέα χρονιά που θα έρθει να συμπληρώσει το παζλ του fintech σκηνικού στη χώρα.

Είναι αλήθεια ότι το λεγόμενο buy side όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς είναι λίγο πιο διστακτικό στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών. Το capital markets technology ωστόσο είναι ένας τομέας με άπειρες δυνατότητες, που αν υιοθετηθεί έξυπνα και μεθοδικά θα έχει να κερδίσει σε δύο επίπεδα: πρώτον σε επίπεδο business activity και δεύτερον σε επίπεδο εφαρμογής των κανονισμών.

Για τη νέα χρονιά, το Digital Finance έχει ως σκοπό να εδραιωθεί περισσότερο στο χώρο, να χτίσει πιο γερά θεμέλια στον χώρο της χρηματοοικονομικής τεχνολογίας. Από τη μεριά μας υποσχόμαστε ότι θα διατηρήσουμε το υψηλής ποιότητας περιεχόμενο και την επίκαιρη θεματολογία που προσπαθούμε κάθε μήνα να έχουμε.

Από εσάς θέλουμε τη συνεργασία και τη καλή σας διάθεση προκειμένου να ισχυροποιήσουμε μια κοινότητα που έχει ένα κοινό σκοπό.

Να κάνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών λίγο πιο εύκολο και χρήσιμο για όλους.
Του χρόνου λοιπόν!

Νικήτας Κλαδάκης: Πρέπει να υπάρχει ενιαία στρατηγική για την κυβερνοασφάλεια

Το λεγόμενο cybersecurity δεν είναι απλώς ένα «trend» ούτε κάτι το οποίο πρέπει να αντιμετωπίζεται αποσπασματικά. Και αυτό γιατί η ψηφιακή πραγματικότητα στην οποία εισερχόμαστε ενέχει κινδύνους, πολλές φορές αόρατους ή και ύπουλους. Οι νέες τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, έχουν δύο πλευρές. Την καλή και την κακή. Γιατί η αυτοματοποίηση και η μηχανική εκμάθηση μπορεί να γλυτώνουν χρόνο και χρήμα, ωστόσο μπορεί εύκολα να χρησιμοποιηθεί από επίδοξους κυβερνοληστές, οι οποίοι την αξιοποιούν για να μπορέσουν να αρπάξουν τη ψηφιακή τους «λεία» πιο γρήγορα και αποτελεσματικά.

Ο Νικήτας Κλαδάκης μάλιστα επισημαίνει πως μια αποσπασματική ή «λάθος» επιλογή στις λύσεις κυβερνοασφάλειας μπορεί να αποβεί μοιραία για κάποιον οργανισμό.

Με τις επιθέσεις συνεχώς να αυξάνονται, όσο επεκτείνεται η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών, χρειάζονται προσεκτικές και ολοκληρωμένες κινήσεις στη σκακιέρα της ασφάλειας.

Κύριε Κλαδάκη προτείνετε ως εταιρεία μια «ολική» προσέγγιση στο θέμα του cybersecurity. Μπορείτε να μας την εξηγήσετε;

Κατ’ αρχάς, η Netbull, πρωτοπόρος στον τομέα της ασφάλεια πληροφοριών, δημιουργήθηκε για να παρέχει ποιοτικές υπηρεσίες και τεχνολογικές λύσεις. Στόχος μας ήταν να δημιουργήσουμε μια εταιρεία πρότυπο στην Ελλάδα, η οποία να μπορεί να καλύψει τις ανάγκες και τις απαιτήσεις των επιχειρήσεων στην κυβερνοασφάλεια και να λειτουργήσει ως το τμήμα ασφαλείας που θα πρέπει να διαθέτουν.

Η δομική βάση των υπηρεσιών και των λύσεων μας είναι η αρχιτεκτονική ασφάλειας nSA (netbull Security Architecture), η οποία βασίζεται στην αρχιτεκτονική μηδενικής εμπιστοσύνης (zero trust), και ενοποιεί όλους τους τομείς της κυβερνοασφάλειας, από τις δικτυακές υποδομές, τα τελικά σημεία (endpoints), μέχρι και στις υπηρεσίες νέφους και τις εφαρμογές, καλύπτοντας μ’ αυτό τον τρόπο όλες τις ανάγκες ενός οργανισμού.

Οι λύσεις και οι υπηρεσίες που παρέχουμε διακρίνονται σε τέσσερις βασικούς τομείς: Ο πρώτος τομέας είναι οι τεχνολογικές λύσεις, μέσα από συνεργασίες με κορυφαίους κατασκευαστές λογισμικού και υλικού εξοπλισμού ασφάλειας, όπως την IBM, τη Checkpoint και τη Cisco.

Ο δεύτερος τομές είναι η παρακολούθηση και η διαχείριση περιστατικών ασφαλείας 24×7 σε πραγματικό χρόνο, μέσω τεχνητής νοημοσύνης και μηχανικής εκμάθησης. Ο τρίτος τομέας είναι η ασφάλεια ως υπηρεσία κυρίως για υποδομές cloud και τέλος ο τομέας των συμβουλευτικών υπηρεσιών.

Μιλάμε όλο και πιο πολύ για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, ο οποίος αλλάζει τον τρόπο με τον οποίον οι επιχειρήσεις αναπτύσσονται στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία. Ο εν λόγω ψηφιακός μετασχηματισμός έφερε μια σειρά από νέες τεχνολογίες στη ζωή μας, όπως το cloud, η τεχνητή νοημοσύνη, τα big data, τεχνολογίες που επαναπροσδιόρισαν τον τρόπο με τον οποίο οι οργανισμοί λειτουργούν και δημιούργησαν μια νέα στρατηγική.

Οι νέες τεχνολογίες έφεραν καινούριες απαιτήσεις και ένα καινούριο περιβάλλον επικινδυνότητας ο οποίος μέχρι τώρα δεν υπήρχε.

Όπως και εμείς εξελισσόμαστε, έτσι εξελίσσονται και οι hackers, δημιουργώντας ένα νέο τοπίο απειλών. Μέσα από το Επιχειρησιακό Κέντρο Ασφάλειας (SOC) που διαθέτουμε έχουμε παρατηρήσει ότι πάρα πολλές επιθέσεις έχουν μετατεθεί στους απομακρυσμένους χρήστες και σε υπηρεσίες cloud.

Ο λόγος είναι ότι οι παραδοσιακοί μηχανισμοί ασφαλείας όπως η περιμετρική ασφάλειας δεν μπορούν να μας προστατέψουν πλέον.

Ο λόγος είναι ότι πλέον η υποδομή και τα δεδομένα ενός οργανισμού δεν περιορίζονται στα στενά όρια ενός τοπικού δικτύου αλλά επεκτείνονται στα οικιακά δίκτυα, στις υπηρεσίες νέφους στην κινητή υπολογιστική κ.λπ.

Αυτό είναι κατανοητό από τους hackers, που πλέον επιτίθονται στους απομακρυσμένους χρήστες και στις υπηρεσίες νέφους. Έτσι βρίσκουν τον τρόπο μέσα από τις κερκόπορτες των τελικών χρηστών να περάσουν και στο δίκτυο του οργανισμού. Αυτή η μεθοδολογική προσέγγιση επίθεσης δεν αντιμετωπίζεται πλέον μόνο με μεμονωμένες λύσεις ή υπηρεσίες. Πρέπει να αλλάξει όλη η στρατηγική που ακολουθούν οι οργανισμοί ως προς το θέμα της κυβερνοασφάλειας. Να υιοθετήσουν την αρχιτεκτονική μηδενικής εμπιστοσύνης, και να ενσωματώσουν στους μηχανισμούς ασφαλείας την ανθεκτικότητα.

Εδώ είναι που αποτυγχάνουν οι μηχανισμοί ασφαλείας. Ανθεκτικότητα σημαίνει, να δεχθούμε ότι η υποδομή μας σε κάποια στιγμή θα παραβιαστεί και να ετοιμαστούμε για τον εντοπισμό και την εξάλειψη της οποιαδήποτε απειλής. Εδώ παρατηρούνται και τα πρώτα μεγάλα κενά τα οποία μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με μια ολιστική προσέγγιση, και με υπηρεσίες πρόβλεψης, έγκαιρης ανίχνευσης, προστασίας και απόκρισης.

Πολλές τράπεζες ή ασφαλιστικοί οργανισμοί χρησιμοποιούν ακόμα τα legacy συστήματα τους. Πώς μπορεί ένα σύγχρονο και ολοκληρωμένο σύστημα ασφαλείας να «κουμπώσει» πάνω σε αυτά τα συστήματα;

Οι περισσότεροι οργανισμοί στον χρηματοοικονομικό τομέα έχουν legacy συστήματα τα οποία δεν δέχονται εύκολα τις όποιες επεμβάσεις, ή τροποποιήσεις έτσι ώστε να ενταχθούν σε ένα σύγχρονο και ασφαλές περιβάλλον. Παρ’ όλα αυτά, η αρχιτεκτονική nSA που έχουμε αναπτύξει, μας επιτρέπει να επέμβουμε και να αναπτύξουμε τους μηχανισμούς ασφαλείας στα επίπεδα που δεν εμποδίζουν τη λειτουργία των legacy συστημάτων.

Αναλύοντας την δομή των επιθέσεων, διαπιστώνουμε ότι η φάση προετοιμασίας μιας επίθεσης από τους hacker έχει μεγάλη διάρκεια. H εν λόγω φάση διακρίνεται σε δύο στάδια: στη συγκέντρωση πληροφοριών και την επιλογή του “όπλου”, δηλαδή στον τρόπο με τον οποίο θα επιτεθεί. Έτσι ξεκινά η αναζήτηση των πληροφοριών, στα κοινωνικά δίκτυα, σε ιστότοπους, στο dark/deep web για πληροφορίες προκειμένου να σχηματίσει μια εικόνα του στόχου. Αυτήν την εικόνα την αναφέρουμε συνήθως ως επιφάνεια επίθεσης, δηλαδή η επιφάνεια από την οποία ο hacker θα εντοπίσει το σημείο που θα προσπαθήσει να εισβάλει.

Οι επιθέσεις συνήθως βασίζονται σε ένα email που έχει σκοπό να παραπλανήσει τους χρήστες ή τους πελάτες μίας τράπεζας με σκοπό την κλοπή των διαπιστευτηρίων τους ή την εισαγωγή κακόβουλου κώδικα. Στη συνέχεια με μία σειρά από τακτικές και τεχνικές εισέρχεται στο εσωτερικό δίκτυο και επιτίθεται στη συνέχεια στα legacy συστήματα.
Η προσέγγιση μας είναι να υλοποιήσουμε μία πολυεπίπεδη προστασία γύρω από τα legacy συστήματα με σκοπό τον εντοπισμό μία επίθεσης κατά το πρώιμο στάδιο της συλλογής πληροφοριών και της επιλογής του όπλου της επίθεσης μέσω υπηρεσιών έγκαιρης προειδοποίησης που πρόσφατα ενσωματώσαμε στο Επιχειρησιακό Κέντρο Ασφάλειας.

Πόσο έχει αλλάξει η φύση και η πολυπλοκότητα των επιθέσεων τα τελευταία χρόνια;

Δύο είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες αλλαγής των επιθέσεων τα τελευταία χρόνια:

Από την μία oι hackers πλέον με την χρήση τεχνητής νοημοσύνης, ολοκληρώνουν με επιτυχία μία επίθεση σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Φανταστείτε λοιπόν, μηχανισμό τεχνητής νοημοσύνης να ανιχνεύει και να εντοπίζει ευπάθειες σε έναν οργανισμό, να τις εκμεταλλεύεται, να παραβιάζει την υποδομή και να επιτρέπει σε λίγα λεπτά στον hacker να εισέλθει μέσα στο δίκτυο του οργανισμού.

Από την άλλη η τηλεργασία δημιούργησε μία νέα επιφάνεια επίθεσης: τα οικιακά δίκτυα και τον απομακρυσμένο χρήστη. Πολλές εταιρείες έκαναν το λάθος και επέτρεψαν στους απομακρυσμένους χρήστες να συνδέονται στο δίκτυο του οργανισμό από τους προσωπικούς τους υπολογιστές. Αυτό πλέον επιτρέπει στους hackers, μετά από μία επιτυχημένη επίθεση στους εν λόγω χρήστες και οικιακά δίκτυα, να δημιουργούν μία κερκόπορτα μέσω της οποίας εισέρχονται σε έναν οργανισμό.

Όπως καταλαβαίνετε όταν οι hackers χρησιμοποιούν τόσο εξιδεικευμένες επιθέσεις, εμείς δεν μπορούμε να αμυνθούμε με παραδοσιακούς μηχανισμούς ασφαλείας οι οποίοι βασίζονται σε κανόνες και υπογραφές, αλλά να επενδύσουμε σε νέες τεχνολογίες που επιτρέπουν τον άμεσο εντοπισμό και την έγκαιρη διερεύνηση, ακόμα και για άγνωστες και μη ταξινομημένες απειλές.

Η εταιρεία μας, πρώτη στην Ελλάδα, ενσωματώσετε υπηρεσίες τεχνητής νοημοσύνης και μηχανικής εκμάθησης για τον άμεσο εντοπισμό και μετριασμό επιθέσεων.

Η τεχνητή νοημοσύνη έχει ανοίξει νέους ορίζοντες στην διαδικασία εντοπισμού και μετριασμού των κυβερνοεπιθέσεων. Ένα μοντέλο εκμάθησης των απειλών μπορεί να συμβάλει αποτελεσματικά και να βελτιώσει την απόκριση έναντι οποιασδήποτε απειλής. Αυτό το μοντέλο μαθαίνει πώς λειτουργούν οι σταθμοί εργασίας, οι εξυπηρετητές και οι χρήστες σε έναν οργανισμό.

Η οποιαδήποτε απόκλιση από τη φυσιολογική συμπεριφορά, για παράδειγμα μιας συσκευής – μπορεί να είναι κακόβουλο λογισμικό που εκτελείται ή κακόβουλες συνδέσεις προς το εσωτερικό δίκτυο ή το διαδίκτυο.

Η Netbull, μέσω της πλατφόρμας eASIS, έχει βραβευτεί για την καινοτόμο τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης με την οποία μπορούμε να διασφαλίσουμε υποδομές ΙΤ, IoT, cloud, υβριδικά περιβάλλοντα, συσκευές, δίκτυα, τελικά σημεία, οπουδήποτε και αν βρίσκονται.

Μιλήσατε πολύ για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Κατά πόσο οι οργανισμοί πρέπει να είναι προσεκτικοί με τις νέες τεχνολογίες;

Όπως κάθε τεχνολογία, έτσι και η τεχνητή νοημοσύνη έχει δύο πλευρές:

Την “καλή πλευρά” η οποία βοηθά τις επιχειρήσεις στην αύξηση των κερδών και στην βελτίωση της εμπειρίας των πελατών της, και την “κακή” η οποία επιτρέπει στους εισβολείς να εκτελούν με ταχύτητα ισχυρές επιθέσεις. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να την αντιμετωπίζουμε ως ένα ακόμη εν δυνάμει όπλο, και όχι ως πανάκεια στην ασφάλεια.

Μην περιμένουμε, και αυτό αποτελεί το μεγάλο λάθος όλων, ότι με την χρήση της τεχνητής νοημοσύνης είμαστε 100% ασφαλής.

Πρέπει να υιοθετήσουμε μία πολυεπίπεδη προστασία η οποία βασίζεται στην αρχιτεκτονική μηδενικής εμπιστοσύνης. Η εμπιστοσύνη πλέον στα καινούρια περιβάλλοντα, θεωρείται ευπάθεια.

Πάντα επαληθεύουμε ποτέ δεν εμπιστευόμαστε. Θα πρέπει να ελέγχουμε την ταυτότητα κάθε χρήστη, κάθε συσκευής και κάθε πελάτη, ο οποίος συνδέεται στα συστήματα μας.

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα λάθη που κάνουν οι οργανισμοί στον τομέα της ασφάλειας;

Γενικότερα το λάθος που κάνουν οι οργανισμοί είναι η έλλειψη σύγχρονης στρατηγικής η οποία διασφαλίζει τον οργανισμό. Μπορεί να υλοποιήσουμε τις καλύτερες τεχνολογίες: τεχνητή νοημοσύνη, firewalls, DLP κ.λπ. αλλά στην πραγματικότητα να μη μπορούν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά διότι δεν υπάρχει μια σαφή στρατηγική και προσέγγιση.

Πρέπει να υλοποιήσουμε ένα μοντέλο διακυβέρνησης, κάτω από το οποίο θα λειτουργεί η κυβερνοασφάλεια. Πρέπει να ορίσουμε σαφείς ρόλους και αρμοδιότητες, να εντοπίσουμε τις απειλές από τις οποίες κινδυνεύει ο οργανισμός μας και να εκπονήσουμε ένα σχέδιο ασφαλείας με το οποίο θα αντιμετωπίσουμε τις εν λόγω απειλές.

Islamic Finance: Μηδενικά επιτόκια – υψηλή δυναμική

Η δυναμική της Ισλαμικής τραπεζικής δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο. Αντιστρόφως ανάλογη του μεγέθους της, εντυπωσίασε ήδη, όταν, μεσούσης της οικονομικής κρίσης του 2009, αυτή αναπτυσσόταν και αύξανε το σύνολο των assets της από τα μόλις 5 δισεκατομμύρια δολάρια στο τέλος της δεκαετίας του 1980, σε ένα τρις λίγο πριν το 2011. Σε μια πορεία μάλιστα ανεπηρέαστη από την κατακλυσμιαία καταστροφή, με σταθερότητα παγοθραυστικού, που προκαλούσε ερωτήματα.

Μια δεκαετία αργότερα αυτά τα ερωτήματα είναι σήμερα πιο επίκαιρα από ποτέ. Η πρόσφατη μελέτη του Islamic Corporation for the Development of the Private Sector (ICD), -παράρτημα της Islamic Development Bank (IsDB) – σε συνεργασία με την διεθνή εταιρεία οικονομικών μελετών Refinitiv, με τίτλο « Islamic Finance Development Report: Progressing through Adversity» δείχνει την δυναμική της Ισλαμικής τραπεζικής να ενισχύεται. Αυτή τη στιγμή το Islamic Finance περιλαμβάνει πάνω από 520 τράπεζες και 1700 mutual funds, σε 135 χώρες (από 70 το 2012). Τα assets στον έλεγχο της ανέβηκαν από το 1.7 τρις δολάρια το 2012 στα 2.8 τρις δολάρια το 2019 και εκτιμάται να φτάσουν στα 3.7 τρις δολάρια ως το 2024.

Ακόμη και εν μέσω πανδημίας το 2019, ο ρυθμός ανάπτυξης της πέρασε στο 10%, ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις των Global Ratings της Standard & Poor’s, για το διάστημα 2021-22 θα ανέβει τουλάχιστον στο 12%. Όλα αυτά, παρά το γεγονός πως η πανδημία συνδυάστηκε με πτώση της τιμής του πετρελαίου το 2019, το οποίο πολλοί θεωρούν το μυστικό όπλο πίσω από την επιτυχία του Islamic banking.

Τι είναι όμως το Islamic Banking;
Γνωστό και ως Islamic Finance, “Shari’ah-Compliant Finance” ή η επί του ελληνικότερου Ισλαμική τραπεζική, είναι το σύνολο των χρηματοπιστωτικών δραστηριοτήτων που διεκπεραιώνονται με βάση τον Ισλαμικό νόμο ή «Σαρία». Αυτή απαγορεύει την αισχροκέρδεια, την τοκογλυφία, τον τζόγο, την συμμετοχή ή χρηματοδότηση με οποιοδήποτε έμμεσο ή άμεσο τρόπο σε οποιασδήποτε δραστηριότητα παραβιάζει τον ιερό νόμο, (από τα τυχερά παίγνια και τις ανήθικες δραστηριότητες, το αλκοόλ, μέχρι την επένδυση σε μονάδες παραγωγής χοιρινού). Αλλά -το εντυπωσιακότερο- γενικώς, τον τόκο.

Η φιλοσοφία της είναι τόσο αντίθετη με αυτή της γνωστής μας συμβατικής τραπεζικής, ώστε απευθυνθήκαμε στον Δρ. Ευάγγελο Βενέτη ειδικό μελετητή του Ισλάμ και της Μέσης Ανατολής και συγγραφέα μεταξύ άλλων του “Embracing Islamic Finance in Greece. A Preliminary Analysis” του ΕΛΙΑΜΕΠ.

«Η Ισλαμική τραπεζική διαφέρει από την έντοκη -συμβατική σε δύο επίπεδα. Στο πρακτικό κυρίως διαφωνεί στο ζήτημα του τόκου, τον οποίο θεωρεί καταχρηστικό και ανήθικο. Για το Ισλάμ ο τόκος είναι κάτι απάνθρωπο, ένα μέσο εξανδραποδισμού και υποδούλωσης του δανειολήπτη. Παρότι συμφωνεί με την έννοια του κέρδους και το αμοιβαίο όφελος.

Σε δεύτερο επίπεδο η Ισλαμική Τραπεζική απορρέει από μια μεταφυσική προβιομηχανική αντίληψη του Ισλαμικού κόσμου, σε ότι αφορά τη διαχείριση των χρηματοπιστωτικών υποθέσεων των μουσουλμάνων» μας εξηγεί.

Τραπεζική χωρίς επιτόκιο: Ο τρόπος του Ισλάμ
Σε αυτή τη φιλοσοφία ο νόμος απαγορεύει τον τόκο «riba», τον τζόγο και «σπεκουλάρισμα» «maysir», την συναλλαγή με οτιδήποτε φέρει επισφάλεια «gharar» ή να γίνονται δοσοληψίες χωρίς «πραγματικό» αντικείμενο, όπως τα options. Ενθαρρύνει όμως την επένδυση και τον δανεισμό, σε μια βάση διαμοιρασμού του κέρδους και της ζημιάς μιας επιχείρησης, «Μudarabah», μέσω συμβολαίων συμφωνιών.

Έτσι με το «Μurabaha» η τράπεζα, αγοράζει το προϊόν που ο πελάτης της χρειάζεται, αλλά δεν διαθέτει το κεφάλαιο για να αποκτήσει και του το μεταπωλεί, με ένα πρόσθετο τίμημα ως κέρδος της, ενώ η αποπληρωμή του τελικού ποσού γίνεται σε δόσεις.

Στα πλαίσια του Ισλαμικού joint venture, του «Musharakah», πελάτης και τράπεζα βάζουν από κοινού κεφάλαιο και management, γνώση και εργασία και να μοιράζονται κέρδη και ζημιές από την επιχείρηση σε προσυμφωνημένα ποσοστά.

Υπάρχει ακόμα το leasing ως «ijara» με την ενοικίαση του δικαιώματος χρήσης ενός αντικειμένου. Η προαγορά σε προσυμφωνημένη τιμή ενός αγαθού που ακόμα δεν έχει παραχθεί ως «salam» και «istisna». Τα εξαιρετικά δημοφιλή διεθνώς Ισλαμικά ομόλογα «shukuk», η ασφάλιση πραγμάτων «takaful», η φύλαξη τους ως «wadi’ah» και πολλά ακόμη προϊόντα ή συνδυασμοί τους, για τα οποία απαιτείται έγκριση από ειδικούς στον ιερό νόμο πριν εκδοθούν αν πλησιάζουν τα όρια του.

Δρ. Ευάγγελος Βενέτης
Η προοπτική της Ισλαμικής τραπεζικής στην Ελλάδα θα μπορούσε να είναι εξαιρετική όσον αφορά τις οικονομικές διαδικασίες αφού δίνει την ευκαιρία για μια επιπλέον πηγή χρηματοδότησης της οικονομίας της χώρας

Όπως μας εξηγεί ο Δρ. Βενέτης, η Ισλαμική τραπεζική προσφέρει έτσι μια πιο «ανθρώπινη» διάσταση των χρηματοπιστωτικών υποθέσεων, κυρίως των δανείων που είναι η ραχοκοκαλιά των σχέσεων του τραπεζικού συστήματος με τον απλό πολίτη. «Οι μουσουλμάνοι τραπεζίτες βάζουν ευθύς εξαρχής ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα απόσβεσης του δανείου, με συγκεκριμένα ποσοστά κέρδους και δίνουν και τη δυνατότητα στον δανειζόμενο να βγει από ένα αδιέξοδο δάνειο, με όρους που θα είναι αποδεκτοί και από τους δύο και δεν θα βλάπτουν τον δανειζόμενο σε τέτοιο βαθμό που έχουμε δει στο συμβατικό τραπεζικό σύστημα. Δεν μπορεί ένα δάνειο να λιμνάζει επί έτη ανεβάζοντας παράλληλα και τα τοκοχρεολύσια και το συνολικό χρέος.
Πέρα από την ηθική διάσταση, είναι παράλληλα ένας υγιής τρόπος διατήρησης της οικονομικής βάσης της κοινωνίας, ώστε δάνεια που γίνονται αδιέξοδα ή «κόκκκινα» όπως λέμε στην συμβατική τραπεζική να αποχρωματίζονται. Αυτό δίνει την δυνατότητα της επανεκκίνησης στη ζώσα και κινητήριο δύναμη της οικονομίας και της κοινωνίας, ώστε να μην μπαίνει σε φαύλους κύκλους χρεών, έλλειψης ρευστότητας κλπ».

Δυτικό banking Ισλαμικών προδιαγραφών;
Αυτό το σετ «αυστηρών προδιαγραφών λειτουργίας», πέρα από ότι μειώνει τα ρίσκα και χαρίζει επιπλέον σταθερότητα, προσδίδει και μια νέα ηθική διάσταση, δημιουργώντας και μια niche αγορά που φλερτάρει και το υπόλοιπο τραπεζικό οικοσύστημα.

Έτσι τον περασμένο Ιούλιο η Visa ανακοίνωσε την κυκλοφορία νέων καρτών και προιόντων της στο Μπαγκλαντές -μετά τη Μαλαισία, τη Μέση Ανατολή και την Ινδονησία- που λειτουργούν σε συμμόρφωση με τις αρχές του Islamic banking. Τον Αύγουστο ακολούθησε η National Australia Bank, εκδίδοντας πρώτη στην Αυστραλία sharia compliant δάνεια ύψους 5 εκατομμυρίων δολαρίων, ακολουθούμενη από αρκετές τράπεζες σε διαδικασία έκδοσης ειδικής άδειας λειτουργίας σε καθεστώς ισλαμικής τραπεζικής στο πρότυπο της Islamic Banking Australia (IBA), της πρώτης sharia-compliant digital bank της χώρας.

Τον Ιούλιο επίσης λανσαρίστηκε η πρώτη αποκλειστικά ψηφιακή διεθνής ισλαμική τραπεζική του Ηνωμένου βασιλείου, η Nomo. Μέρος του Boubyan Bank Group και της BLME (Bank of London and The Middle East) φιλοδοξεί μέσω ενός iphone app της να δώσει την δυνατότητα να επενδύσει κανείς τα κεφάλαια του από τη Μέση Ανατολή και το Κουβέιτ στο βρετανικό τραπεζικό περιβάλλον, ψηφιακά και σε αρμονία με τον Ισλαμικό νόμο.

Ομολογουμένως τα απόλυτα μεγέθη της Ισλαμικής τραπεζικής είναι ελάχιστα σε σχέση με της κυρίαρχης τραπεζικής βιομηχανίας, αφού όπως μας εξηγεί και ο Δρ. Βενέτης, βασική προϋπόθεση της ισλαμικής τραπεζικής, όπως και της ισλαμικής θρησκείας είναι η διασύνδεση της με την πολιτική. Σε αντίθεση με το συμβατικό τραπεζικό σύστημα -το σύστημα «Ιουδαϊκής τραπεζικής» αν μιλάμε με όρους θρησκειών και τραπεζικής όπως λέει- που σε επίπεδο αρχών είναι διαχωρισμένο διεθνώς από την πολιτική ζωή των κοινωνιών στις οποίες δρα.

Ο Ισλαμικός κόσμος πάλι δεν αποτελεί ενιαία οντότητα, οπότε οι οποιεσδήποτε προσπάθειες τραπεζικής είναι αποσπασματικές και ακόμα γεωγραφικά περιορισμένες κυρίως σε Ισλαμικά κράτη. Καθώς τα περισσότερα από αυτά έχουν μικρούς πληθυσμούς, δεν έχουν το γεωπολιτικό περιθώριο ασφάλειας, ώστε σε περίπτωση μακρο-ανταγωνισμών σε διεθνές επίπεδο να μπορούν να διασφαλίσουν την λειτουργία τους, τον κύκλο εργασιών και τις επενδύσεις τους.

Αυτό είναι αποτυπωμένο και στην ιστορία της Ισλαμικής τραπεζικής. Η πρώτη ισλαμική τράπεζα ήταν η μικρή αποταμιευτική Mit-Ghamr Savings Bank του δόκτορα Ahmed Alnajar και άνοιξε τις πόρτες τις στο κοινό το 1963 στην πόλη Μιτ Γκαμρ της Αιγύπτου. Δεν παρείχε επιτόκιο στους καταθέτες της, αλλά τους έδινε τη δυνατότητα να λαμβάνουν μικρής έκτασης βραχυπρόθεσμα δάνεια για παραγωγικούς σκοπούς χωρίς, επιτόκιο. Επέλεγε ανάμεσα τους πολύ προσεκτικά σε ποιους έδινε δάνεια εγκρίνοντας μόνο το 40% των αιτήσεων, αλλά σε αυτά κατάφερε να έχει μηδενικό ποσοστό default δανείων! Παρόλα αυτά έκλεισε το 1967 για πολιτικούς λόγους.

Ακολούθησε η ίδρυση της επίσης αιγυπτιακής Nasser Social Bank από την Αιγυπτιακή Κυβέρνηση το 1971, ως πρώτη κρατική μουσουλμανική τράπεζα χωρίς επιτόκια. Το 1975 ακολούθησε η Dubai Islamic Bank και το Πακιστάν, η Ιορδανία και το Σουδάν με δικές τους ισλαμικές τράπεζες. Το Ιράν, το 1983, μετά την επανάσταση και την εθνικοποίηση της οικονομίας, δια νόμου επέβαλε όλες οι τράπεζες να λειτουργούν χωρίς τόκους. Ποιος να μάντευε ότι δεκαπέντε χρόνια μετά, το 1999 θα προέκυπτε ο Dow Jones Islamic Market Index, από την ζήτηση των επενδυτών για «shari’ah compliant» μετοχικά σχήματα;

Σήμερα κατά τον Δρ. Βενέτη η διαρκής άνοδος του φαινομένου έχει να κάνει με την διασύνδεση και συνεργασία κάποιων ισλαμικών κρατών με το διεθνές τραπεζικό σύστημα, όπου αξιολογούνται θετικά. «Αρκετοί βλέπουν την Ισλαμική τραπεζική σαν μέσο εξυγίανσης των λιμναζόντων χρεών του χρηματοπιστωτικού συστήματος διεθνώς. Αλλά και των αδυναμιών του σε επίπεδο ηθικής, όπου το τραπεζικό κεφάλαιο δρα αμιγώς κερδοσκοπικά, με υψηλά επίπεδα διαφθοράς και χωρίς καμία αναφορά στον άνθρωπο. Σε παγκοσμιοποιημένο επίπεδο αυτή η μουσουλμανική αντίληψη αποκτά δυνατότητες διεύρυνσης και σε μη μουσουλμανικές κοινωνίες» συμπληρώνει ο Δρ. Βενέτης.

Διεύρυνση ή περιχαράκωση;
Τι θα κρίνει την τελική του πορεία; Όπως εξηγεί ο Δρ. Βενέτης, υπάρχουν επιμέρους Ισλαμικές χώρες που διεκδικούν η κάθε μία ξεχωριστά ένα μερίδιο από τον διεθνή κύκλο τραπεζικών εργασιών. Όλα αυτά επηρεάζονται όμως από το βαρόμετρο της διεθνούς πολιτικής και στην προκειμένη περίπτωση την κατάσταση στη Μέση Ανατολή, το Παλαιστινιακό και ευρύτερα το Μεσανατολικό.

Για παράδειγμα οι τράπεζες από Ισλαμικές χώρες που έχουν καλές σχέσεις με το δυτικό κόσμο, τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, έχουν μεγαλύτερες ευκαιρίες επενδύσεων στο συμβατικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, από αυτές των χωρών που είναι γεωπολιτικά αντίθετες προς την Δύση. Αυτή είναι ειδοποιός διαφορά για την ερμηνεία και την πρόβλεψη της εξέλιξης της ισλαμικής τραπεζικής διεθνώς. Είναι άμεσα συνδεδεμένη με τις γεωπολιτικές εξελίξεις και αυτές θα καθορίσουν την συμπεριφορά της, αλλά και αυτή του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος απέναντι της.

«Αν οι αντιαμερικανικές δυνάμεις του Ισλαμικού κόσμου αυξήσουν την επιρροή τους, λογικά η Ισλαμική τραπεζική θα συρρικνωθεί σε διεθνές επίπεδο, αλλά θα ενισχύσει τις εσωτερικές της δυνάμεις και θα αποκτήσει μια ευρύτερη αμιγώς Ισλαμική αγορά που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει» προβλέπει ο Δρ. Βενέτης.

Εξ ου και στην Ελλάδα οι όποιες προσπάθειες σε πολύ πρώιμο στάδιο, δεν απέφεραν καρπούς, μιας και το Ελληνικό τραπεζικό σύστημα, είναι μέρος του δυτικού τραπεζικού συστήματος. «Παρόλο που η προοπτική της Ισλαμικής τραπεζικής στην Ελλάδα θα μπορούσε να είναι εξαιρετική όσον αφορά τις οικονομικές διαδικασίες αφού δίνει την ευκαιρία για μια επιπλέον πηγή χρηματοδότησης της οικονομίας της χώρας, σε επιμέρους «πειραματικά» προγράμματα και μπορεί, εφόσον αυτή προέρχεται από χώρες με καλές σχέσεις με την Δύση, να αναδείξουν τις αρετές του Ισλαμικού χρηματοπιστωτικού συστήματος προς την κατεύθυνση και της μεγαλύτερης ρευστότητας και ενός άλλου κώδικα ηθικής της τραπεζικής, που δεν υπάρχει στην Ελλάδα αλλά και στην Δύση γενικότερα» όπως διαβλέπει ο δρ. Βενέτης.

Islamic Fintech
Η τεχνολογία είναι ο κυριότερος facilitator στην εξέλιξη του Islamic finance, γιατί λύνει προβλήματα του συχνά φτωχού σε αναλογικές παραδοσιακές τραπεζικές δομές τοπίου όπου αυτό κινείται. Είναι ευκολότερο για παράδειγμα να στήσεις ένα δίκτυο mobile banking, από ένα δίκτυο με υποκαταστήματα τράπεζας στη Βόρεια Αφρική. Επιπλέον, το κοινό της Ισλαμικής τραπεζικής είναι νεότερο και πιο εξοικειωμένο με τις διαδικασίες της ψηφιακής τραπεζικής, από ότι της γερασμένης Δύσης.

Σύμφωνα με την μελέτη με τίτλο “Faith and finance: The changing face of Islamic banking” που διεξήγαγε σε νεαρούς Μουσουλμάνους σε όλο τον κόσμο η SaaS, cloud-banking πλατφόρμα “Mambu”, η διαθεσιμότητα online banking ήταν απόλυτος dealbreaker παράγοντας για το 76% του κοινού. Το 70% απαίτησε να επενδύει χωρίς ανθρώπινη διαμεσολάβηση, 74% απαραίτητα ένα mobile banking app και 80% τραπεζικές υπηρεσίες οποτεδήποτε και από οπουδήποτε στον πλανήτη.

«Η βιομηχανία του Islamic Banking είναι μόνο 40 ετών και έχει ήδη αποδειχθεί τρομερά επιτυχής, αλλά και λαμπρό παράδειγμα «ηθικής» τραπεζικής. Οι νεότερες γενιές θα της αποφέρουν πάνω από τα τρία τέταρτα του συνολικού της revenue ως το 2023, οπότε αναγκαστικά ακούει τις απαιτήσεις των digital natives της, τόσο στη Μέση Ανατολή όσο και εκτός από αυτή, για να διατηρήσει την δυναμική της» έχει δηλώσει ο Miljan Stamenkovic γενικός διευθυντής Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής της Mambu. «Είναι μια tech savvy γενιά που κινείται παγκοσμίως πολύ περισσότερο από τους προγόνους της και θέλει τραπεζικές υπηρεσίες ανάλογες τόσο του lifestyle τους όσο και των αξιών τους, χωρίς να συμβιβάζεται σε ευελιξία ή ευχρηστία».

«Η Ισλαμική τραπεζική ενημερώνεται και εκσυγχρονίζεται, επειδή ακριβώς έχει μικρό κύκλο εργασιών, οπότε έχει και μεγαλύτερο χρονικό περιθώριο ελιγμών, προσαρμογής και επιτάχυνσης. Οι μουσουλμάνοι τραπεζίτες ακολουθούν πάντοτε τις εξελίξεις και τις ακολουθούν ταχύτατα, σε μερικές χώρες μάλιστα ταχύτερα από τη Δύση» μας εξηγεί και ο Ευάγγελος Βενέτης.

Οι τάσεις αποτυπώνονται και στην δυναμική του Islamic Fintech, με 27 Islamic fintechs στο Λονδίνο, 19 στη Μαλαισία 19 και 15 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της συμβουλευτικής σε θέματα τεχνολογίας Technavio, «Global Islamic Banking Software Market 2021-2025» το ευρύτερο οικοσύστημα του Islamic Banking Software αναμένεται να αναπτυχθεί κατά 3,88 δισεκατομμύρια δολάρια κατά την περίοδο 2021-2025, με επιβράδυνση σε CAGR 19,33% κατά την περίοδο πρόβλεψης. Και με κυριότερους παίκτες τους ICS Financial Systems Ltd., Infosys Ltd., International Turnkey Systems Group, Nucleus Software Exports Ltd., Oracle Corp. Path Solutions K.S.C.C., SAB Sopra Steria Group, Tata Consultancy Services Ltd. Και Temenos AG.

Μαρίνα Πολυμενάκου Temenos
Οι ισλαμικές τράπεζες βρίσκονται σε προνομιακή θέση, καθώς είναι πιο γρήγορες και πιο ευέλικτες από τις αντίστοιχές συμβατικές, με μεγάλη επιθυμία για ψηφιακά προϊόντα από τους πελάτες τους

«Οι ισλαμικές τράπεζες βρίσκονται σε προνομιακή θέση, καθώς είναι πιο γρήγορες και πιο ευέλικτες από τις αντίστοιχές συμβατικές, με μεγάλη επιθυμία για ψηφιακά προϊόντα από τους πελάτες τους» μας επιβεβαιώνει και η Μαρίνα Πολυμενάκου Regional BSG Manager, της Temenos Greece. Η Temenos AG, που το 2019 βραβεύτηκε για δεύτερη συνεχή χρονιά ως “Best Islamic Banking & Finance Technology Provider” στα World Finance Magazine Awards, επένδυσε σημαντικά στο πάντρεμα της ισλαμικής τραπεζικής με ψηφιακές λύσεις State of the Art που αναπτύσσει ήδη από το 1993. «Τα δαπανηρά και παρωχημένα legacy software systems, σε συνδυασμό με την έλλειψη προηγμένου τραπεζικού λογισμικού συμβατού με το νόμο της Shari’ah, δυσκόλευαν στο παρελθόν τις ισλαμικές τράπεζες να καινοτομήσουν. Σήμερα, ωστόσο, κανόνες όπως το «fiqh al-muamalat» (οι οικονομικοί κανόνες της Σαρία) ή οι θεμελιώδεις αρχές του Κορανίου δεν εμποδίζουν πλέον το μέλλον της ισλαμικής ψηφιακής τραπεζικής!» μας εξηγεί η Μαρίνα Πολυμενάκου.

«Η Temenos, που παρέχει το πιο αναπτυγμένο ισλαμικό τραπεζικό λογισμικό παγκοσμίως, σύμφωνα με την IBSI Annual Sales League Report 2021, θεωρεί ως μια από τις βασικές τάσεις τη χρήση APIs για την ενοποίηση με περιφερειακά συστήματα. Αυτό έχει ήδη υιοθετηθεί από Τράπεζες όπως η Al Rajhi Bank, η Qatar Islamic Bank και η Bank Al Bilad. Επιπλέον, o τομέας του Islamic Banking ενισχύεται και από την λειτουργία των νεοψηφιακών τραπεζών (digital banks), όπως φαίνεται από τη Vista Bank στην Αφρική, τη Hilal Bank στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ή τη Kuwait International Bank. Τέλος, σημαντική ανάπτυξη προέρχεται και από την επεκτασιμότητα και την ευελιξία του Islamic Banking ως Υπηρεσία (SaaS), το οποίο η Alain Finance και η Reem Finance έχουν ήδη εφαρμόσει στην περιοχή της Μέσης Ανατολής» μας εξηγεί.

Στην ίδια γραμμή κινείται και η εκτίμηση της S&P, που θέλει την εντονότερη ψηφιοποίηση και συνεργασία με fintechs, ζωτικής σημασίας για την Ισλαμική τραπεζική. Αφού θα τις δώσει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα και θα ξεκλειδώσει νέες προοπτικές ανάπτυξης για το άμεσο μέλλον. Διακρίνει μάλιστα τρεις άξονες στην τεχνολογική αναβάθμιση του Islamic finance που θα καθορίσουν το μέλλον του: Την καθολική ανάπτυξη ψηφιακής τραπεζικής και υπηρεσιών, την έκδοση των ομολόγων «shukuk» σε ψηφιακές πλατφόρμες με τεχνολογία blockchain και την ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας του περιβάλλοντος της.


Εν ολίγοις
H χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες με βάση τον Ισλαμικό νόμο που απαγορεύει τον τόκο, κερδίζουν έδαφος, χάρη τη σταθερότητα και την πιο «ανθρωποκεντρική» διάσταση που επιφέρουν ειδικά στην τραπεζική, αλλά και την πίστη τους στο ψηφιακό fintech οικοσύστημα.

Παναγιώτα Κοβάνη: Έρχεται η δύση του παραδοσιακού finance

Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συνομιλία με έναν άνθρωπο που γνωρίζει σε βάθος τη ευρωπαϊκή ασφαλιστική αγορά, με τεκμηριωμένη άποψη για το πώς ένας ασφαλιστικός οργανισμός θα καταφέρει να βγει κερδισμένος από τις αλλαγές που συντελούνται στον κλάδο του αλλά και στον ευρύτερο χρηματοοικονομικό τομέα. Η Παναγιώτα Κοβάνη είναι από τους επαγγελματίες που μπορεί να εξηγήσει με πολύ απλά λόγια τι συμβαίνει μεταξύ ασφάλισης και τεχνολογίας, πολύ απλά γιατί γνωρίζει το επάγγελμά της, έχοντας τα «ραντάρ» της συνεχώς σε εγρήγορση για κάθε τι νέο που προκύπτει. Ως Head of Insurance, η Παναγιώτα Κοβάνη κλήθηκε από το Digital Finance να αξιολογήσει τις συμμετοχές στα πρώτα Digital Finance Awards που διοργανώνει το περιοδικό και η Boussias – άρα ήταν μια εξαιρετική ευκαιρία να αφήσει και το αποτύπωμα της στο περιοδικό και να μεταφέρει τόσο την εμπειρία της αλλά και τις τάσεις που έρχονται από την Ευρώπη στον ασφαλιστικό κλάδο, και που αργά ή γρήγορα θα δούμε και στη χώρα μας.

Τι σημαίνουν για σας τα Digital Finance Awards;

Με τα Digital Finance Awards δείχνει ότι χαράζει μια νέα εποχή για την Ελλάδα. Μιλάμε για digital finance πολλά χρόνια, ιδίως στο εξωτερικό στα μεγάλα οικονομικά και tech κέντρα του κόσμου αλλά συνήθως στην Ελλάδα είμαστε μερικά βήματα πιο πίσω. Οι ρυθμοί τώρα έχουν αυξηθεί και στην χώρα μας. Ακολουθούμε από πολύ πιο κοντά τα διάφορα trends που υπάρχουν στο χώρο, αλλά για μένα αυτά τα βραβεία δείχνουν ότι η Ελλάδα πλέον αγκαλιάζει την digital εποχή, όχι αποκλειστικά για το insurance αλλά για όλο το χρηματοοικονομικό τομέα. Προφανώς έχουμε πολλά ταλαντούχα άτομα στην Ελλάδα και αυτό αναγνωρίζεται και στο εξωτερικό. Βλέποντας και τις επενδύσεις που γίνονται στη χώρα μας αλλά και τις διάφορες μνείες που γίνονται στα αντίστοιχα περιοδικά στο χώρο του finance καταλαβαίνεις ότι δίνουν ψήφο εμπιστοσύνης την Ελλάδα και στο fintech τομέα της.

Τα βραβεία αυτά είναι μια επικύρωση και αναγνώριση ότι περάσαμε σε αυτή την εποχή και μιλάμε πια για digitization και financial service. Από εδώ και πέρα στην Ελλάδα θα μιλάμε μόνο για Digital Finance και το παραδοσιακό finance όπως το ξέρουμε θα αρχίσει να βλέπει τη δύση του.

Αυτό το σηματοδοτούν και πρωτοβουλίες και μέσα στην Ελλάδα. Το Μάιο η Κεντρική Τράπεζα της Ελλάδος σε συνεργασία με την Αναπτυξιακή Τράπεζα ξεκίνησαν το regulatory sandbox ώστε να μπορούν τα διάφορα fintechs να πειραματίζονται με καινούργιες ιδέες και αυτό που μένει να βγαίνει μετά στην αγορά ως ένα innovative service product.

Οπότε προσπαθούμε να θεμελιώσουμε στην Ελλάδα και θεσμικά και από άποψη κανονισμών ότι από εδώ και πέρα μιλάμε για digital finance.

Τι περιμένετε από τις υποψηφιότητες των βραβείων;

Από τις υποψηφιότητες περιμένω να δω τέσσερα πράγματα. Το πρώτο και κύριο για εμένα είναι δω μέσα από το οποιοδήποτε product as a service παράγει οποιαδήποτε υποψηφιότητα ότι σπρώχνουν λίγο πιο πέρα τα παραδοσιακά ελληνικά όρια που ξέραμε μέχρι στιγμής στα ασφαλιστικά προϊόντα και υπηρεσίες. Βλέπουμε και ομαδοποιημένα προϊόντα ή καινούργια προϊόντα και υπηρεσίες που ενδεχομένως η ελληνική αγορά δεν έχει δει μέχρι στιγμής.

Το δεύτερο είναι η customer-first προσέγγιση. Να βλέπουμε προϊόντα εξειδικευμένα για τον κάθε πελάτη. Προϊόντα που να μιλάνε στον εκάστοτε πελάτη και όχι αυτά τα generic προϊόντα όπου η Χ,Ψ και Ω ασφαλιστική είχαν αυτά τα προϊόντα στην ασφάλιση υγείας, για παράδειγμα ή στην ασφάλεια ζωής. Περιμένω κάτι που θα δίνει τη δυνατότητα στις ασφαλιστικές εταιρείες με το οποίο θα μπορούν να διαμορφώσουν ένα προϊόν και μια υπηρεσία που να ταιριάζει «γάντι» στον πελάτη.

Το τρίτο που θέλω να δω είναι το user experience. Ότι προσφέρουν ένα προϊόν με το στόχο την εμπειρία του χρήστη.

Ο καταναλωτής από τη στιγμή που μπαίνει στο site, βλέπει τις υπηρεσίες και τα προϊόντα που χρειάζεται, ψάχνει κι αγοράζει μέχρι και που έχει υπογράψει το συμβόλαιο του, ανεξάρτητα από πιο κανάλι χρησιμοποίησα είτε μίλησα στο τηλέφωνο κάποιον σύμβουλο, είτε μπήκα από το website, ενδεχομένως και από το κινητό, να έχω πάρει την ίδια ποιότητα εμπειρίας και όλο αυτό να έχει γίνει χωρίς δυσκολίες.

Με άλλα λόγια, αυτό το προϊόν βοηθάει είτε την ασφαλιστική είτε τον πελάτη να λάβει την ίδια ποιότητα εμπειρίας; Ή κόβεται σε κάποιο σημείο οπότε πρέπει να σταματήσω να πάρω κάποιον τηλέφωνο και να περιμένω στη γραμμή να με εξυπηρετήσει;

Και το τελευταίο πράγμα που περιμένω να δω είναι το «fast and first to market». Δηλαδή μια τεχνολογία που θα μου δώσει την δυνατότητα να μπορώ να προσφέρω ένα καινούργιο προϊόν ή υπηρεσία είτε πρώτος στην αγορά ή πολύ γρήγορα. Δηλαδή, μίλησα σήμερα με τον πελάτη, δημιουργήθηκε το προϊόν και σήμερα έχω κλείσει αυτόν τον πελάτη.

Είτε θα έχει δημιουργήσει μια δέσμη προϊόντων είτε ένα προϊόν πολύ γρήγορα για τον συγκεκριμένο πελάτη το οποίο δεν έχει υπάρξει για κάποιον άλλο.

Θα ήθελα να μας μεταφέρετε την εμπειρίας από το Λονδίνο και την Ευρώπη γενικότερα. Ποιες τάσεις κυριαρχούν στις τεχνολογίες και τι βλέπετε να επικρατεί στο άμεσο μέλλον;

Υπάρχει πάρα πολύ υψηλό focus στο user experience. Μέχρι πριν από πέντε χρόνια υπήρχε πολύ το brand loyalty. Άπαξ και ήσουν πελάτης μιας ασφαλιστικής εταιρείας έμενες εκεί, επειδή ήσουν χρόνια πελάτης και γενικά ήσουν ευχαριστημένος. Οπότε έπαιρνες όλα σου τα προϊόντα από τον ίδιο πάροχο. Αυτό έχει αλλάξει πάρα πολύ τα τελευταία 5 χρόνια και η αγορά κινείται πια καθαρά σε μοντέλο καλύτερων τιμών.

Αυτό ασκεί μεγάλη πίεση στις ασφαλιστικές και στα margins που έχουν, αλλά και επειδή έχουν μικρές ποσοστιαίες διαφορές μετράει και πάρα πολύ τι εμπειρία είχε ο καταναλωτής αγοράζοντας το προϊόν.

«Μπορούσα να αποφασίσω εγώ μέσα σε μισή ώρα σε ποιον πάροχο θα πάω; Μπορούσα να το κάνω στο web ή στο κινητό; Θα μιλούσα σε κάποιον agent τηλεφωνικά;». Εδώ παίζει ρόλο το ποιος κερδίζει «την καρδιά» του πελάτη, δηλαδή ποιος προσφέρει την καλύτερη εμπειρία.

Γι’ αυτό βλέπεις ειδικά στις ασφαλιστικές έντονα την υιοθέτηση τεχνολογιών που έχουν να κάνουν ακριβώς με τη βελτίωση της εμπειρίας χρήστη.

Η Salesforce, για παράδειγμα, είναι μια τεχνολογία που την βλέπεις πάρα πολύ πλέον διαδεδομένη στις ασφαλιστικές εταιρείες, και μπήκε και πολύ επιθετικά μέσα στο χώρο. Δηλαδή ξεκίνησαν κάποιες ασφαλιστικές να εφαρμόζουν salesforce και βλέπεις ότι έχουν κάποια επιθετικά πλάνα για την επόμενη διετία όπου έχουν εφαρμόσει το κάθε ένα στοιχείο του salesforce σε όλο το φάσμα του business.

Εκεί δηλαδή που λέγαμε ότι θα το χρησιμοποιήσουμε σε ότι να κάνει για παράδειγμα με την ασφάλεια αυτοκινήτων, τώρα πλέον μιλάμε για εφαρμογή σε όλα τα προϊόντα, σε όλο το εμπορικό κομμάτι. Γιατί θέλουν να αναπτυχθούν γρήγορα και επίσης η δυνατότητα που τους δίνει μια τεχνολογία σαν το salesforce είναι να έχουν υπό συνολική εποπτεία τον πελάτη. Έχουν όλα τα δεδομένα για το τι αγοράζεις εσύ, τι ανάγκες έχεις σε ασφάλεια ζωής ή σπιτιού, αυτοκινήτου οπότε μπορούν να κάνουν πουλήσουν διάφορα προϊόντα πολύ εύκολα.

Ακόμα βλέπεις σε πολύ μεγάλο βαθμό τεχνολογίες σαν το GuideWire το οποίο δίνει την δυνατότητα να μεταφέρονται όλα τα ΙΤ services στο cloud, ώστε να είναι ο οργανισμός πιο ευέλικτος. Γιατί ο μεγάλος πόνος των ασφαλιστικών εταιρειών -και γενικότερα του χρημαοοικονομικού κλάδου αλλά το banking είναι λίγο πιο μπροστά- είναι τα legacy συστήματα. Κόστιζαν πάρα πολύ να τα συντηρούν απλά για υπάρχουν και αν συζητούσαμε για την εισαγωγή ενός καινούριου προϊόντος, ήταν πολύ μεγάλος πονοκέφαλος, με τα legacy συστήματα. Τώρα έρχεται το GuideWire και κάνει μια «προϊοντικοποίηση» των IT υπηρεσιών καθώς τα μεταφέρει στο cloud. Οπότε αυτό που λέγαμε τόσα χρόνια, να προσπαθήσουμε να ευθυγραμμίσουμε το ΙΤ με τα επιχειρηματικά αποτελέσματα τώρα πλέον γίνεται από μόνο του. Τα δυο αυτά στοιχεία συμβαδίζουν, και η δημιουργία ενός καινούριο προϊόντος θα γίνεται πολύ εύκολα. Έτσι ο οργανισμός γίνεται πια ευέλικτος.
Αυτή η τεχνολογία υιοθετείται πια κατά κόρον, και το πόσο το χρειάζεται η αγορά φαίνεται και από το πόσο γρήγορα βγαίνουν και οι εκδόσεις του προϊόντος. To Μάιο η GuideWire έβγαλε την τρίτη έκδοση του Cortina το οποίο είναι μια cloud-based πλατφόρμα που έχουν για υπηρεσίες Property & Casualty και ουσιαστικά, όπου πραγματικά η ενσωμάτωση με τα συστήματα γίνεται «με το πάτημα ενός κουμπιού».

Θα έλεγα ότι αυτές είναι οι δύο πιο δημοφιλείς τεχνολογίες στον κλάδο. Αυτό που θα δούμε στα επόμενα 5 χρόνια στον κλάδο σε ό,τι αφορά τις τάσεις στην τεχνολογία θα είναι ό,τι έχει να κάνει με cloud, ή την ψηφιοποίηση των ασφαλιστικών διαδικασιών. Για παράδειγμα, είτε μιλάμε για αξίωση αποζημιώσεων, είτε για αποθήκευση δεδομένων, θα είναι διαδικασίες που θα γίνονται πλέον χωρίς να έχουμε μεγάλα τμήματα, μεγάλες ομάδες ανθρώπων, που θα τα αναλαμβάνουν. Η διαδικασία θα είναι end to end, μια straight-through επεξεργασία χωρίς πολύ μεγάλη παρέμβαση του ανθρωπίνου παράγοντα για να γίνεται γρήγορα και να μειώνει το κόστος για την εταιρεία.

Μια άλλη τάση είναι αυτό που ήδη αναφέραμε, δηλαδή η «προϊοντικοποίηση» του IT. Πλέον το ΙΤ τμήμα μιας εταιρίας δεν είναι κάτι αποκομμένο από την υπόλοιπη εταιρεία αλλά είναι ευθυγραμμισμένο με τους επιχειρηματικούς στόχους και συμβαδίζει με την οργάνωση παραγωγής προϊόντων της εταιρείας και τα βλέπουμε πλέον ως ένα. Τέλος, πλέον μιλάμε για data analytics 2.0.

Πάντα μιλούσαμε για το πόσο σημαντικά είναι τα data analytics, αλλά πλέον τα ανάγουμε σε ένα επόμενο επίπεδο όπου προσπαθούμε να καταλάβουμε τη σημασιολογία τους. Γιατί ωραία τώρα πια έχουμε μαζέψει πάρα πολλά data, τι σημαίνουν αυτά για τον πελάτη μου; Προσπαθούμε να καταλάβουμε τι εικόνα ζωγραφίζουν για τον πελάτη για να μπορέσουμε και μετά να πουλήσουμε τα κατάλληλα προϊόντα που θα μιλάνε στον συγκεκριμένο πελάτη.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπήρξε η πανδημία παράγοντας επιτάχυνσης της ανάπτυξης της τεχνολογίας;

Υπήρξε σε σημεία, αλλά σε τομείς όπως η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών είχε γίνει πολύ πριν την πανδημία. Ειδικά για τον κλάδο αυτό των financial services έγινε πολύ εύκολα. «Πόσοι είμαστε σε αυτή την εταιρεία; 2000 άτομα; Δουλεύουμε όλοι τώρα από το σπίτι. Δεν έγινε και τίποτα». Επίσης τα ασφαλιστικά προϊόντα προ πολλού προσφέρονταν εξ αποστάσεως, γιατί προ πολλού ο πελάτης δεν ήθελε να μιλήσει με agent, δεν ήθελε να πάει αυτοπροσώπως σε κάποιο υποκατάστημα που πια δεν ξέρω και αν υπάρχουν.

Η αλλαγή έγινε περισσότερο στις προτιμήσεις του κόσμου και λιγότερο στην ψηφιοποίηση των υπηρεσιών. Σε πρόσφατη έρευνα από μεγάλη συμβουλευτική ρώτησαν τους πελάτες για τις προτιμήσεις τους σε ασφαλιστικά προϊόντα, πως τους επηρέασε ο Covid-19. Γύρω στο 20% για τις ηλικίες 25 – 45 ετών απάντησε ότι λόγω του κορωνοϊού είναι πιο πιθανό να αγοράσουν ασφάλεια ζωής. Oι άνω των 45 απάντησαν ότι τους ενδιαφέρει και η ασφάλεια ζωής αλλά περισσότερο φοβούνται τον αντίκτυπο που θα έχει η πανδημία στο πλάνο συνταξιοδότησης, οπότε αναμένεται να προχωρήσουν σε μια αναθεώρηση του πλάνου τους.

Αυτό ωθεί τις ασφαλιστικές να στραφούν προς αυτό το κομμάτι των ασφαλειών. Η αγοραστική συμπεριφορά και το πώς σκέφτεται ο κόσμος άλλαξε, και αυτό διαμόρφωσε το καινούριο business plan των ασφαλιστικών εταιρειών. Κάποιες επιχειρήσεις που είχαν προγραμματίσει κάποια μεγάλα τεχνολογικά projects, στην ουσία η πανδημία τους ανάγκασε να τα επισπεύσουν για να τα κλείσουν μέσα στην επόμενη χρονιά.

Κακά τα ψέματα, το risk analysis και το crisis planning είναι στην καρδιά των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, όποιες δεν είναι πολύ καλές σε αυτό δεν είναι και πολύ βιώσιμες, εκ των πραγμάτων. Γι’ αυτό όλες ήταν καλά προετοιμασμένες για το ενδεχόμενο πανδημίας.

Ποιες είναι οι τάσεις που δημιουργούνται σε επίπεδο corporate;

Αυτό που σίγουρα θα δούμε άμεσα μέσα στα επόμενα δύο με τρία χρόνια, γιατί έχουν ήδη ξεκινήσει τα στρατηγικά πλάνα να μπαίνουν σε εφαρμογή, είναι το integration of customer interaction channels. Ο καταναλωτής δηλαδή να έχει ίδια εμπειρία στο κινητό το τηλέφωνο ή το web και να μπορεί να αλλάζει αυτά τα κανάλια πολύ εύκολα, σε περίπτωση που ενδιαφέρεται για κάποιο προϊόν. Να μπορεί να ξεκινά την έρευνα αγοράς εύκολα στην εφαρμογή, να μπορεί να μιλήσω σε κάποιο αν θέλει και να ολοκληρώσει την αγορά του στο διαδίκτυο. Και αυτή η διαδικασία να γίνεται εύκολα, χωρίς να χρειάζεται να δώσει τα στοιχεία του δυο φορές. Να σηκώνει ο σύμβουλος το τηλέφωνο και να είναι ενημερωμένος, χωρίς να χρειάζεται κάθε φορά να κάνει εκ νέου τις διαδικασίες ο πελάτης. Σε αυτό επενδύουν οι εταιρείες πάρα πολύ γιατί πιστεύουν ότι είναι κάτι που θα κερδίσει τους πελάτες.

Το άλλο που θα δούμε από οικονομική άποψη και ίσως προσωπική άποψη είναι ότι οι ασφαλιστικές θα ισχυροποιήσουν τους οικονομικούς ισολογισμούς γιατί αυτό που φάνηκε τώρα ήταν ότι είχαν πάρα πολύ μεγάλες αιτήσεις αποζημίωσης από μεγάλες εταιρείες. Από ναυτιλιακές επιχειρήσεις σε αεροπορικές εταιρείες, οι αξιώσεις ήταν πολλών εκατομμυρίων και οι ασφαλιστικές επηρεάστηκαν πολύ. Είχαν τη ρευστότητα, βέβαια, για να ανταπεξέλθουν αλλά πιστεύω ότι θα κοιτάξουν πώς να ενισχύσουν και να ισχυροποιήσουν τους ισολογισμούς τους.
Μερικοί τρόποι για αυτό και έχει ήδη ξεκινήσει στην Αγγλία είναι οι εξαγορές άλλων εταιρειών, όπως της Hastings Insurance από την LV.

Επιπλέον θα επεκτείνουν τα μη βασικά στοιχεία. Θα είναι μια μεγάλη ευκαιρία να δουν πού βρίσκεται η ρευστότητα τους και να το ισχυροποιήσουν, μέσω τέτοιων στρατηγικών. Θα κάνουν επανεξετάσουν για να δουν αν έχουν καλής ποιότητας liquid assets, για να καταλάβουν αν σε περίπτωση ρευστοποίησης θα μπορούν να την κάνουν γρήγορα.

Και λόγω της πίεσης στα περιθώρια κέρδους θα κοιτάξουν να επενδύσουν σε υψηλής απόδοσης και υψηλού ρίσκου επενδύσεις, γιατί είναι ο μοναδικός τρόπος αυτή τη στιγμή με τη μεταβλητότητα που έχει η αγορά προκειμένου να ανταγωνιστούν μεταξύ τους στα low margins.

Σε επίπεδο λειτουργιών επιχείρησης ποιες είναι οι αλλαγές που συντελούνται;

Μετακινούνται τα legacy στο cloud, γιατί το cloud σου δίνει μεγάλη υπολογιστική δύναμη, γιατί με τη συγκέντρωση των δεδομένων των πελατών, το cloud δίνει τη δυνατότητα της εκμετάλλευσής τους και να δώσουν κάποιο νόημα. Επίσης είναι καιρός που οι ασφαλιστικές εταιρείες εφαρμόζουν το εφαρμοσμένο ΑΙ. Εφαρμόζουν δηλαδή την τεχνητή νοημοσύνη στις διαδικασίες που έχουν με σκοπό να γίνουν πιο ικανές να προβλέπουν τι θα γίνει.

Επίσης οι εταιρείες επενδύουν και προωθούν πολύ το Internet of Things. Αγοράζει κάποιος ιατρική κάλυψη από ασφαλιστική και του κάνει δώρο το apple watch το οποίο μαζεύει biometrics, health και activity data και τα χρησιμοποιούν για να δουν με βάση το lifestyle τι πιθανότητες έχεις να έχει για παράδειγμα ένα ατύχημα στο γόνατο, ή ένα θέμα με την καρδιά του. Χρησιμοποιούν το ΙοΤ για να γνωρίσουν καλύτερα τον πελάτη και να τιμολογούν καλύτερα. Προετοιμάζουν δηλαδή τον οργανισμό και κάνουν την κατάλληλη πώληση στον πελάτη.

Τέλος, βλέπουμε και το process automation επόμενης γενιάς. Μέχρι τώρα μιλούσαμε μόνο για τη ρομποτική όπου γίνονταν μια αντιγραφή της διαδικασίας που την έκανε το ρομποτ, επαναλάμβανε δηλαδή την ίδια διαδικασία. Η επόμενη γενιά του process automation θα κοιτάζει για την αποδοτικότητα. To οποιοδήποτε RPA ή εργαλείο αυτοματοποίησης θα μαζεύει δεδομένα από διαφορετικές πηγές και θα βελτιώνει την διαδικασία και σε καλύτερους χρόνους.

Insurtechs όπως η Lemonade και η Roots – αν και παλιές, πια – έχουν μπει για τα καλά στην ασφαλιστική αγορά. Πώς βλέπετε την είσοδο των insurtechs στο χώρο;

Παρόλο που έχουν παλιώσει έχουν πάρει μερίδιο του πληθυσμού όχι τόσο στην Ευρώπη που είναι πίσω σε σχέση με Αμερική. Γενικότερα είναι μια καλή ιδέα αλλά οι ασφαλιστικές είναι κολοσσοί με τέτοια legacy systems που κάνουν τον οργανισμό λιγότερο ευέλικτο οπότε το βρίσκουν λίγο δύσκολο να ακολουθήσουν τις insurtechs. H Lemonade για παράδειγμα, δεν έχει κανένα φυσικό σημείο. H Roots έχει μια επιχειρηματική τακτική όπου δίνει την ανάλογη ασφάλεια οδήγησης, αφού ζητήσει από τους πελάτες να οδηγήσουν το αυτοκίνητο τους και συλλέξουν τα δεδομένα από την οδήγησή του.

Μιλάμε δηλαδή για τη φιλοσοφία της εξατομίκευσης προϊόντων και υπηρεσιών που την ενστερνίζονται οι εταιρείες αλλά δεν μπορούν να το κάνουν στο βαθμό που το κάνουν οι Lemonade και η Roots γιατί έχουν γιγαντιαία συστήματα. Αυτές έχουν τα πάντα στημένα στο cloud με νέες τεχνολογίες, και είναι ευέλικτες.

Σίγουρα υπάρχει μεγάλη ανάγκη στην αγορά για αυτό αφού οι millennials σε πέντε χρόνια θα είναι το μεγαλύτερο μέρος του αγοραστικού κοινού. Το θέμα για τις μεγάλες ασφαλιστικές είναι πριν κυριαρχήσουν οι millennials πληθυσμιακά να έχουν καταφέρει τη μετάβαση.

Πώς βλέπετε να αλλάζει ο κόσμος που εργάζεται στον ασφαλιστικό τομέα;

Σε ότι αφορά την διαμόρφωση των ασφαλιστικών στο μέλλον, πρέπει να μιλήσουμε για το talent και τον κόσμο που βλέπουμε να δουλεύει στο insurance. Είναι ένας παλιός και παραδοσιακός κλάδος και τα άτομα που έβλεπες ήταν 20 χρόνια σε αυτόν, με αυστηρή και βαθιά γνώση του κλάδου. Είναι προφανώς αναγκαίο να υπάρχουν γιατί ένας λογιστής ή ένας risk manager πρέπει να γνωρίζει το αντικείμενο του.

Αλλά σε θέματα τεχνολογίας, στρατηγικής και μετασχηματισμού βλέπουμε να έχουν μπει στο χώρο άτομα από μη παραδοσιακούς κλάδους. Βλέπεις πολύ άτομα που έρχονται από τον τομέα της τεχνολογίας.

Αλλά και ανθρώπους που έρχονται από τον κλάδο του retail, και αυτό γιατί από το retail έχουν μάθει να αντιδρούν πάρα πολύ γρήγορα στις αλλαγές των τάσεων και των προτιμήσεων των πελατών. Άρα διαμορφώνουν την στρατηγική και αντιδρούν πολύ γρήγορα. Έχουν έρθει δε στην ασφάλιση για να αλλάξουν λίγο το mindset και την νοοτροπία, χρειαζόμαστε και αυτού του είδους τα skills.

Θα βλέπουμε πλέον τις ασφαλιστικές εταιρείες να δουλεύουν σε ένα οικοσύστημα. Δεν θα μπορούν να επιβιώσουν αν δουλεύουν μόνες τους. Είτε θα δουλεύει με fintech που θα το παίρνουν υπό την αιγίδα τους, είτε θα γίνεται αυτό που ονομάζουμε κάθετη ενσωμάτωση. Δηλαδή, οι ασφαλιστικές θα δουλεύουν και με άλλους κλάδους για να κερδίσουν κι άλλο κομμάτι από την πίτα. Για παράδειγμα, αν αγοράσεις ένας πελάτης ασφάλεια ζωής θα πάρει επιπλέον 200 λίρες δωροεπιταγή από την Αmazon. Υπάρχει μια συνεργασία ανάμεσα στο retail και το insurance, μια win-win σχέση με την οποία αποκτούν περισσότερους πελάτες και οι δύο. Αυτό το βλέπουμε πάρα πολύ, ξεκίνησε από τη Σκανδιναβία, μετά στην Αγγλία και τώρα και στην ηπειρωτική Ευρώπη.

Κάποιες ασφαλιστικές εταιρείες να δουν τους εαυτούς τους όχι μόνο ως παρόχους ασφαλιστικών προϊόντων αλλά να γίνονται μεγάλοι πάροχοι δεδομένων πελατών και να διαμορφώνουν διάφορες tech υπηρεσίες γύρω από αυτό, τις οποίες πουλάνε σε άλλες ασφαλιστικές εταιρείες. Η Allianz για παράδειγμα έχει δημιουργήσει ένα ξεχωριστό μέλος στην εταιρεία, όπου έχει φτιάξει διάφορες τεχνολογίες και πουλάνε τα εργαλεία τις μεθοδολογίες σε άλλες ασφαλιστικές. Αυτό είναι μια επιπλέον πηγή εισοδήματος. Μπορούμε να δούμε παραδοσιακές εταιρείες να μετατρέπονται σε tech providers.

Συνεταιριστικές τράπεζες με κουλτούρα βιώσιμου ψηφιακού μετασχηματισμού

Σε μια περίοδο που η τεχνολογική εξέλιξη είναι συνώνυμη με την επιβίωση των οργανισμών, τα φώτα της δημοσιότητας είναι συνήθως στραμμένα σε εταιρείες που πρωταγωνιστούν. Ωστόσο μια ματιά σε λιγότερο λαμπερά σημεία του χωροχρόνου, αποκαλύπτει ότι το έργο που γίνεται εκεί είναι ισάξιο και σε κάποιες περιπτώσεις περισσότερο αποτελεσματικό, δεδομένου ότι οι διαθέσιμοι πόροι είναι περιορισμένοι και η ευελιξία μεγαλύτερη. Προκειμένου να αποτυπώσουμε αυτήν την εικόνα, συζητήσαμε με δύο συνεταιριστικές τράπεζες, από τις τρεις συνολικά που προσεγγίσαμε και τα συμπεράσματα παρουσιάζουν αρκετό ενδιαφέρον.

Συνεταιριστική Τράπεζα Ηπείρου
Για την Συνεταιριστική Τράπεζα Ηπείρου, ο ψηφιακός μετασχηματισμός βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη με πολλά και σημαντικά έργα να έχουν ολοκληρωθεί και αρκετά ακόμα να ξεκινούν. Στη συζήτηση που είχαμε με τον Ιωάννη Τσαβδαρίδη, Διευθυντή Πληροφορικής & Ψηφιακής Τραπεζικής, Συνεταιριστική Τράπεζα Ηπείρου διαπιστώσαμε μια κουλτούρα σύγχρονης τράπεζας με στόχους και ανησυχίες που είναι συντονισμένες με την τρέχουσα πραγματικότητα.

Φαίνεται πως πρόσφατα κάνατε ένα σημαντικό βήμα όσον αφορά το ψηφιακό μετασχηματισμό, αντικαθιστώντας το core banking σύστημα σας. Μπορείτε να μας περιγράψατε το γιατί και το πως;

Το Core Banking που είχαμε, είχε ολοκληρώσει το κύκλο ζωής του, καθώς λειτουργούσε από το 2003. Η ψηφιακή μετάβαση που η τράπεζα ξεκίνησε το 2016, απαιτούσε την βελτίωση και εκσυγχρονισμό του κεντρικών υποδομών μας στις οποίες θα στηρίξουμε τις μελλοντικές μας σκέψεις και σχέδια που έχουμε προς υλοποίηση στο τριετές business plan. Η αλήθεια είναι ότι, αυτό το αρκετά δύσκολό έργο, καταφέραμε να το ολοκληρώσουμε σε διάστημα 10 μηνών και να μεταβούμε στο νέο σύστημα σχεδόν αναίμακτα. Ο πλέον καθοριστικός παράγοντας της επιτυχημένης μετάβασης, ήταν η εξαιρετική ομάδα, από τεχνικούς και άλλους συναδέλφους, αλλά και η βοήθεια του προμηθευτή, ο οποίος έχει μεγάλη εμπειρία σε αυτόν τον τομέας. Η Natech, με έδρα στα Ιωάννινα, είναι ο προμηθευτής μας στο Core Banking, το οποίο εχει αναπτυχθεί σε μοντέρνες τεχνολογίες, έχει εξαιρετική αρχιτεκτονική, διαθέτει όλες τις απαραίτητες υπηρεσίες που πρέπει να έχει ένα Core Banking και είναι πλήρως παραμετροποιήσιμο.Η ασφάλεια των χρηστών, των συναλλαγών είναι επίσης σημαντική αλλαγή – βελτίωση στο Core Banking, το οποίο έχει ενσωματωμένο σύστημα AML, δυνατότητα εύκολης δημιουργίας και χρήσης αναφορών. Επίσης, βασικό πλεονέκτημα της εφαρμογής είναι η online λογιστική, που μας δίνει τη δυνατότητα να υπάρχει 24/7 διαθεσιμότητα του συστήματος, χωρίς να απαιτείται να μεταφερθούμε σε stand in, λειτουργία.

Σε παγκόσμιο επίπεδο το θέμα της κυβερνοασφάλειας είναι πλέον συχνά στις επικεφαλίδες των ειδήσεων. Τι είναι αυτό που κσας διαχωρίζει από άλλους οργανισμούς που έχουν πέσει θύματα επιθέσεων;

Πολύ σωστά κάνετε αναφορά, την αύξηση των επιθέσεων σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι τράπεζες επειδή είναι από τους ποιο ελκυστικούς οργανισμούς για να δεχθεί επίθεση, προσπαθούν να προφυλάξουν τα συμφέροντα τους και κατ επέκταση των πελατών τους. Η Τράπεζα Ηπείρου, αν και μία περιφερειακή τράπεζα, θέλοντας να περιφρουρήσει και διασφαλίσει τη λειτουργία των συστημάτων της, προέβει στην αρχή του 2021 στην 24/7 λειτουργία , S.O.C. (Security Operation Center) σε συνεργασία με την εταιρία Netbull, υπηρεσία που μας διαφοροποιεί από τον ανταγωνισμό. Θέλοντας η ασφάλεια των πληροφοριακών συστημάτων να γίνει κουλτούρα στον οργανισμό, σχεδιάζουμε και υλοποιούμε ενημερωτικές ενέργειες που αφορούν τους συναδέλφους και τους πελάτες μας, καθώς πολλές από τις επιθέσεις βρίσκουν το δρόμο τους μέσω ατόμων που δεν έχουν την απαραίτητη γνώση.

Πολλές τράπεζες κάνουν λόγο για εξατομικευμένες προωθητικές ενέργειες. Εσείς έχετε αξιοποιήσει τα data analytics και την τεχνητή νοημοσύνη προς αυτήν την κατεύθυνση;

Τα data analytics και η αξιοποίηση τους είναι σε εμβρυακό στάδιο στον οργανισμό μας. Είναι στα μελλοντικά μας σχέδια η αξιοποίηση τους, καθώς θα μας βοηθήσουν όλες οι τεχνολογικές αλλαγές που πραγματοποιήσαμε εντός του 2021, όπως το νέο e-Banking, m-Banking, νέο website, τελευταίας τεχνολογίας ATMs. Η απουσία 24/7 Help Desk στον οργανισμό μας, είναι ένα κίνητρο για την αξιοποίηση εφαρμογών που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη, όπως τα chatbots, ώστε να εξυπηρετούμε αλλά και να αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες των πελατών μας.

Τα διαπιστευτήρια εισόδου στο e-banking θα μπορούσαν στο μέλλον να είναι τα μόνα διαπιστευτήρια για όλες τις ψηφιακές υπηρεσίες που χρησιμοποιει ο πολίτης; Σε αυτήν την περίπτωση, οι ψηφιακές υπογραφές γιατί θα ήταν απαραίτητες για τους πελάτες;

Είμαστε πολύ κοντά να γίνει πραγματικότητα τα διαπιστευτήρια εισόδου στο e-banking να είναι τα μόνα διαπιστευτήρια για όλες τις ψηφιακές υπηρεσίες που χρησιμοποιεί ο πολίτης. Επειδή, βρίσκομαι στο χώρο της τεχνολογίας και ειδικά στο τραπεζικό κλάδο από το 1982, έχουν γίνει και στο παρελθόν διερευνητικές συζητήσεις με συναδέλφους για το πως θα χρησιμοποιούσαμε μοναδικούς κωδικούς εισόδους σε διάφορες υπηρεσίες.Θεωρώ ότι καθοριστικός παράγοντας είναι η τεχνολογική εξέλιξη υπηρεσιών του Δημοσίου και η εξαιρετική δουλειά που έχει ξεκινήσει στο Υπουργείο Ψηφιακής διακυβέρνησης.

Στη Τράπεζα Ηπείρου είμαστε πρωτοπόροι στο κλάδο μας, για χρήση των ψηφιακών υπηρεσιών, οπότε δεν θα μπορούσαμε να μην συμμετέχουμε στη διαδικασία ψηφιακών υπογραφών, είτε αυτό αφορά τις εσωτερικές μας διαδικασίες, είτε αφορά τη σχέση μας με τους πελάτες.

Συνεταιριστική Τράπεζα Καρδίτσας
Οι αυτοματισμοί είναι πάντα ένα εργαλείο για τη μείωση του λειτουργικού κόστους ενός οργανισμού. Στη συζήτηση που είχαμε με τον Παναγιώτη Τουρναβίτη, CEO της τράπεζας, διαπιστώσαμε μια έντονα ανθρωποκεντρική προσέγγιση στη νοοτροπία της διοίκησης, η οποία στόχος είναι να διατηρηθεί και στο μέλλον.

Υπάρχει κάποια νοοτροπία που χρωματίζει τις δράσεις στο ψηφιακό μετασχηματισμό;

Στην Τράπεζα Καρδίτσας όταν μιλάμε για ψηφιακό μετασχηματισμό, εννοούμε κάτι που είναι πέρα από συστήματα και υπηρεσίες και έχει περισσότερο να κάνει με την κουλτούρα που διέπει τον οργανισμό. Η νοοτροπία μας είναι ότι χρησιμοποιούμε ότι εργαλείο έχουμε στη διάθεση μας, προκειμένου να βελτιώσουμε την σχέση μας με τους πελάτες, μέσα από ένα διαρκές ταξίδι σταδιακής βελτίωσης της εξυπηρέτησής τους. Σε αυτό το ταξίδι δεν είναι στόχος μας να κόψουμε το δεσμό της άμεσης επικοινωνίας με τους πελάτες μας, οπότε η χρήση της τεχνολογίας δε θέλουμε να μας απομακρύνει, αλλά το αντίθετο να κάνει αυτό τον δεσμό περισσότερο ουσιαστικό. Αυτή η νοοτροπία αφορά και τους εργαζόμενους μας, οι οποίοι θα πρέπει να θεωρούνται εξίσου σημαντικοί με τους πελάτες μας στην διαδικασία του ψηφιακού μετασχηματισμού και για αυτό σε κάποιες περιπτώσεις ονομάζονται και “εσωτερικοί πελάτες”. Επομένως, οι εργαζόμενοι μας συνεχίζουν να είναι ο πολυτιμότερος κρίκος για τη λειτουργία της τράπεζας και αυτός είναι ο λόγος που θέλουμε να μπορούν να αφομοιώνουν τις εξελίξεις και να προσαρμόζονται γρήγορα στα νέα συστήματα. Ενδεικτικά να αναφέρω ότι πριν από τρία χρόνια θέσαμε σε εφαρμογή ένα ευρύ πρόγραμμα ενίσχυσης των ψηφιακών δυνατοτήτων των εργαζομένων μας, ακριβώς για να μπορέσουν να ανταποκριθούν μακροπρόθεσμα στις απαιτήσεις που ο ψηφιακός μετασχηματισμός της Τράπεζας θα επιφέρει. Το σκεπτικό ήταν ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για σύγχρονες ψηφιακές υπηρεσίες στους πελάτες, αν εμείς πρώτα δεν τις έχουμε κατανοήσει. Οι αυτοματισμοί λοιπόν που εισάγει η τεχνολογία, δεν θα αξιοποιηθούν πρωτεύοντος από εμάς για να αντικατασταθούν θέσεις εργαζόμενων αλλά περισσότερο να ενισχυθεί ο ρόλος τους και να αξιοποιηθούν στο έπακρο οι δυνατότητες που έχει το ανθρώπινο δυναμικό της Τράπεζας.

Θεωρείτε ότι είστε πιο ευέλικτοι ως μικρή τράπεζα;

Σίγουρα ναι. Η ευελιξία μιας μικρής τράπεζας οφείλεται σε αρκετούς παράγοντες. Ο σημαντικότερος πιστεύω είναι η έλλειψη πολυπλοκότητας στα επίπεδα ιεραρχίας. Οπότε, οι όποιες αποφάσεις λαμβάνονται με μεγαλύτερη ταχύτητα. Επίσης, από τη στιγμή που θα ληφθεί η απόφαση, μπορεί να γίνει ταχύτερα η υλοποίηση της και έτσι το αποτύπωμα ενός έργου γίνεται ορατό πολύ σύντομα.

Για παράδειγμα, η αποδοχή της χρήσης ψηφιακών υπογραφών από την τράπεζα μας έγινε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και ήδη τα οφέλη της σε εξοικονόμηση χαρτιού, αλλά και ταχύτητα διαδικασιών είναι ορατά στη διοίκηση.

Χρεώνεται τις ψηφιακές υπογραφές στους πελάτες σας;

Όχι βέβαια. Αυτό θα ήταν αντίθετο με τη νοοτροπία της διοίκησης της τράπεζας, η οποία έχει θέσει ως στόχο τη δημιουργία εσόδων και κερδών από ουσιαστικές υπηρεσίες προς τον πελάτη και όχι από προμήθειες σε υπηρεσίες που πρακτικά μειώνουν το λειτουργικό κόστος μας και διευκολύνουν τις διαδικασίες μας. Για παράδειγμα, τα εισερχόμενα εμβάσματα είναι δωρεάν για τους πελάτες μας ή στην περίπτωση που απαιτείται μια πιο πολύπλοκη διαδικασία, η τιμολόγηση είναι η ελάχιστη δυνατή. Για αυτό και το μεγαλύτερο ποσοστό των εσόδων μας προέρχονται από παραδοσιακές τραπεζικές εργασίες, εν αντιθέσει με το σύνηθες πλέον φαινόμενο της υπερχρέωσης προμηθειών στους πελάτες των Τραπεζών.

Δεδομένου ότι η τράπεζα έχει ιστορία 25 ετών, λογικά βρέθηκε στο όριο της μετάβασης από τα UNIΧ συστήματα στα Windows based. Εσείς τι επιλέξατε;

To 1998 που στήσαμε τις πληροφορικές υποδομές της τράπεζας, είχαμε την τύχη να συνεργαστούμε με την εταιρεία NATECH, η οποία από την πρώτη στιγμή βασίστηκε σε τεχνολογίες Microsoft και επομένως σε servers που δεν ανήκαν στην κατηγορία των mainframes. Έκτοτε, διαρκώς προσθέτουμε υπηρεσίες με ευκολία και φυσικά βλέπουμε το cloud ως μεσοπρόθεσμη επιλογή. Οι συνεργάτες μας έχουν ήδη τροποποιήσει το λογισμικό τους ώστε να είναι cloud based και δεδομένου ότι η Microsoft δημιουργεί και ένα data center στην Ελλάδα, έχουμε έναν ακόμα λόγο να προχωρήσουμε γρηγορότερα προς αυτήν την κατεύθυνση με χρονικό ορίζοντα συντομότερο της τριετίας. Ήδη έχουμε ξεκινήσει να εξετάζουμε τη μεταφορά του disaster recovery στο cloud και αυτό το έργο θα λειτουργήσει και ως οδηγός για τα επόμενα βήματα της Τράπεζας μας.

Είναι μειονέκτημα ένας μικρός προϋπολογισμός;

Δε το βλέπουμε ακριβώς ως μειονέκτημα, αλλά ως ένα παράγοντας πίεσης ώστε οι επιλογές μας να έχουν το μικρότερο δυνατό ποσοστό αποτυχίας. Αυτό μας κρατά σε μια εγρήγορση όσον αφορά αναπτυξιακά έργα, π.χ. ΕΣΠΑ στα οποία μπορούμε να συμμετέχουμε και έτσι να καλύψουμε κάποιες δαπάνες τους ψηφιακού μας μετασχηματισμού.

Ποια είναι τα επόμενα σημαντικά έργα για εσάς;

Το πιο σημαντικό έργο για εμάς αυτήν την περίοδο είναι η παροχή ολοκληρωμένων λύσεων όσον αφορά τον τομέα των πληρωμών ώστε να διαθέσουμε στην αγορά μια λύση που ανταποκρίνεται στις ανάγκες του σύγχρονου επαγγελματία και επιχείρησης.

Μέχρι το τέλος Νοεμβρίου θα διαθέσουμε στην αγορά τη δική μας σειρά Android POS και μέχρι τέλος του πρώτου τριμήνου του 2022, όλοι οι πελάτες μας θα έχουν στην διάθεση τους καινούργιες κάρτες πληρωμών, οι οποίες θα υποστηρίζουν λειτουργικότητα μέσω Google Pay και Apple Pay.

Το επόμενο σημαντικό έργο για εμάς είναι η αναβάθμιση του τραπεζικού συστήματος, η οποία αφορά τόσο το core banking, όσο και τα web και mobile banking και τέλος, όπως προανέφερα είναι η μετάβαση λειτουργιών της τράπεζας μας σε υποδομές cloud.

Tο ανοιχτό λογισμικό το βλέπετε ως επιλογή;

Χρησιμοποιούμε ήδη ανοιχτό λογισμικό, αλλά σε λειτουργίες που έχουμε και την εμπειρία, αλλά και τους ανθρώπινους πόρους για να το διαχειριστούμε.

Για παράδειγμα ενώ χρησιμοποιούμε το Office 365 εδώ και αρκετά χρόνια, θα ήταν δύσκολο για εμάς να έχουμε κάνει την επιλογή του Libre Office, γιατί πιθανότατα θα έπρεπε να δαπανήσουμε περισσότερους ανθρώπινους πόρους για την υποστήριξη και διασύνδεση με τα συστήματα της Τράπεζας και επομένως αντί για όφελος θα είχαμε αύξηση στο λειτουργικό μας κόστος.

Αν σας δίνονταν η δυνατότητα να κάνετε ένα τεχνολογικό άλμα, τι θα επιλέγατε;

Θεωρώ πως θα ζήταγα ένα άλμα στην τεχνητή νοημοσύνη, παράλληλα όμως με ένα άλμα στο διάλογο για το ηθικό πλαίσιο της χρήσης της.


Ιωάννης Τσαβδαρίδης Συνεταιριστική Τράπεζα Ηπείρου

Θέλοντας η ασφάλεια των πληροφοριακών συστημάτων να γίνει κουλτούρα στον οργανισμό, σχεδιάζουμε ενημερωτικές ενέργειες για τους συναδέλφους και τους πελάτες, καθώς πολλές επιθέσεις βρίσκουν το δρόμο τους μέσω ατόμων που δεν έχουν την απαραίτητη γνώση.

 

 

Παναγιώτης Τουρναβίτης Συνεταιριστική Τράπεζα Καρδίτσας

Πριν από τρία χρόνια θέσαμε σε εφαρμογή ένα ευρύ πρόγραμμα ενίσχυσης των ψηφιακών δυνατοτήτων των εργαζομένων μας. Το σκεπτικό ήταν ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για σύγχρονες ψηφιακές υπηρεσίες στους πελάτες, αν εμείς πρώτα δεν τις έχουμε κατανοήσει.

 

 

 

Σταθερά ανοδική η πορεία του FinTech οικοσυστήματος στην ΕΕ

Η πανδημία επηρέασε τη ροή λειτουργίας του μεγαλύτερου ποσοστού των εταιρειών παγκοσμίως, αρκετές εκ των οποίων χρειάστηκε να ζητήσουν ενίσχυση από την αγορά κεφαλαίων. Το ενδιαφέρον και παράλληλα ευχάριστο στοιχείο που προκύπτει από την 4η έκδοση της αναφοράς που δημοσιεύει η Association for Financial Markets in Europe (AFME), την οποία παρουσίασε μέσα στον Οκτώβρη, είναι ότι οι αγορές ανταποκρίθηκαν υπέρ του δέοντος στη ζήτηση.

Ένας από τους δείκτες της αναφοράς είναι αφιερωμένος στην αγορά FinTech και στόχος του είναι να αξιολογήσει τα οικοσυστήματα FinTech των χωρών της Ευρώπης, βασιζόμενος στην ωριμότητα των ρυθμιστικών πλαισίων, τη διαθεσιμότητα οικονομικών πόρων για τις επιχειρήσεις, στην καινοτομία και τέλος στο ταλέντο των ανθρώπινων πόρων.

Παραπάνω από επαρκής η ροή κεφαλαίων
Το πρώτο μισό του 2021 χαρακτηρίστηκε από σημαντική ανάπτυξη παγκοσμίως με τις ΗΠΑ και τη Βρετανία να οδηγούν την κούρσα. Το μεγαλύτερο ποσοστό των επενδύσεων, όπως είναι αναμενόμενο προέρχεται από ιδιωτικά κεφάλαια από το σύνολο των οποίων 40 δισεκατομμύρια δολάρια έχουν προέλευση τις ΗΠΑ, ακολουθεί η Βρετανία με 10,5 δισεκατομμύρια δολάρια και η ΕΕ με 8,5 δισεκατομμύρια δολάρια. Για τις ΗΠΑ οι νέες επενδύσεις είναι λίγο παραπάνω από διπλάσιες σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2020, αλλά το ίδιο ισχύει και για την ΕΕ, η οποία δείχνει διάθεση να καλύψει το χαμένο έδαφος.

Η ροή κεφαλαίων είχε άμεση επίδραση στην αξία των FinTech εταιρειών, η οποία παρουσίασε ανάπτυξη 2,4x σε παγκόσμιο επίπεδο. Ειδικά στην ΕΕ, ενώ το 2020, υπήρχαν μόλις 4 unicorns με συνολική αξία 11,8 δισεκατομμύρια δολάρια, το πρώτο μισό του 2021, έχουμε 13 unicorns με συνολική αξία 76 δισεκατομμύρια δολάρια. Επιπλέον, οι εταιρείες της ΕΕ κατάφεραν να αυξήσουν τον αριθμό πατεντών, φτάνοντας στο ίδιο επίπεδο με αυτές που παράγονται σε Κίνα και ΗΠΑ. Η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των χωρών που πέτυχαν σημαντική αύξηση του FinTech Indicator σε σχέση με το 2019.

Global investment activity in FinTech: amount 2014-2021H1 (USDbn)

Τα ρυθμιστικά πλαίσια βελτιώνονται
Σταθερά τα περασμένα χρόνια, οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες βελτιώνουν τα ρυθμιστικά τους πλαίσια με τη δημιουργία νέων regulatory sandboxes, όπου δοκιμάζονται οι νέες υπηρεσίες πριν γίνουν διαθέσιμες στην αγορά και τη δημιουργία τοπικών hubs καινοτομίας. Το 2020, η Ελλάδα ήταν μια από τις χώρες που δημιούργησε ένα regulatory sandbox, το οποίο στην αρχική φάση δεν καλύπτει τη αγορά των securities. Την ίδια χρονιά βήματα προόδου έγιναν από την Αυστρία και την Ουγγαρία. Πριν ολοκληρωθεί η δημοσίευση της αναφοράς, η Ιταλία είχε ανακοινώσει ότι το ερχόμενο διάστημα αναμένεται να ξεκινήσει το δικό της regulatory sandbox.

Σύμφωνα με την τετράμηνη αναφορά της BIS “Funding for FinTechs: patterns and drivers”, τα sandboxes έχουν συσχετιστεί με σημαντική αύξηση των επενδύσεων στην αγορά των FinTech. Συγκεκριμένα, η μελέτη αναφέρει ότι “οι επενδύσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ, αυξάνονται κατά μέσο σε ποσοστό 75%, μετά τη λειτουργία των sandboxes. Είναι αξιοσημείωτο ότι από την εκκίνηση δοκιμής στο regulatory sandbox θα χρειαστούν 6 έως 12 μήνες μέχρι η εφαρμογή να είναι διαθέσιμη για εμπορική χρήση.

Τα πιλοτικά έργα δείχνουν μια τάση προς CBDCs και DLT εφαρμογές
Παρά το γεγονός ότι η μελέτη της AFME δεν εστιάζει στις κατηγορίες των έργων που έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό στο FinTech οικοσύστημα, υπάρχουν αρκετές ενδείξεις για μια τάση προς την έρευνα και ανάπτυξη των ψηφιακών νομισμάτων, τα οποία έχουν ήδη ανακοινώσει οι σημαντικότερες κεντρικές τράπεζες μεταξύ των οποίων και η ΕΚΤ. Η Σουηδία και η Λιθουανία έχουν ξεκινήσει κάποια πρώιμα rollouts των ψηφιακών τους νομισμάτων, ενώ η Τράπεζα της Αγγλίας έχει ξεκινήσει τις επαφές με τους συμμετέχοντες στην αγορά, προκειμένου να τους ενημερώσει για τις επιπτώσεις της εισόδου στην αγορά της ψηφιακής λίρας Αγγλίας. Επίσης, η High-Level Task Force on Central Bank Digital Currency του Ευρωσυστήματος έχει ξεκινήσει μια 24μηνη φάση διερεύνησης σχετικά με το σχεδιασμό του ψηφιακού ευρώ. Υπάρχουν όμως και οι αντίθετες φωνές, όπως αυτή της Κεντρικής Τράπεζας της Δανίας, οι οποίες θεωρούν ότι σε αυτήν τη φάση, ένα ψηφιακό νόμισμα δεν θα είναι εύκολο να ανταποκριθεί στις αλλαγές που το ίδιο θα επιφέρει στην αγορά.

Fintech indicator by countries: Composite indicator based on regulatory landscape, funding, availability, innovation, and talent pool (0: Min, 1: Max)

Μια δεύτερη τάση αφορά στην ανάπτυξη πιλοτικών προγραμμάτων που αξιοποιούν την Distributed Ledger Technology (DLT) και το πρώτο από αυτά προτάθηκε από την ΕΕ το Σεπτέμβριο του 2020, ενώ ένα παρόμοιο πρόγραμμα ανακοινώθηκε από τη Βρετανία τον Απρίλιο του 2021. Αυτά τα προγράμματα είναι παρόμοια με τα regulatory sandboxes και στόχος τους είναι να υποστηρίξουν την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και επιχειρηματικών μοντέλων. Η βασική διαφορά είναι ότι στα πιλοτικά προγράμματα, οι συμμετέχοντες λειτουργούν σε ένα περιβάλλον live market, με κάποιους περιορισμούς, όπως στο μέγεθος των ασφαλειών και στην κεφαλαιοποίηση της αγοράς.

Fintech indicators by components: Top 5 countries Πηγή: AFME

Πρόκειται για μια προσέγγιση που επιτρέπει στις εταιρείες να περάσουν από το στάδιο έρευνας και δοκιμών σε ένα στάδιο που είναι πιο κοντά στην εμπορική έκδοση των προϊόντων τους. Επίσης, οι εταιρείες εξοικειώνονται με διαφορετικά πλαίσια κανόνων, τα οποία τους επιβάλλουν να διαμορφώνουν το ρίσκο που αναλαμβάνουν. Σε αυτό το πλαίσιο η Τράπεζα της Λιθουανίας παρουσίασε τον Μάρτιο του 2018, μια πλατφόρμα βασισμένη σε blockchain (LBChain), η οποία επιτρέπει σε χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και FinTechs να συν-λειτουργήσουν σε ένα περιβάλλον δοκιμών, το οποίο ωστόσο δεν είναι live market, σε αντίθεση με τα τρέχοντα προτεινόμενα DLT πιλοτικά προγράμματα. Στόχος του LBChain είναι να βοηθήσει startups να δημιουργήσουν προϊόντα ταχύτερα και με μικρότερο κόστος. Ήδη 5 startups έχουν αξιοποιήσει την πλατφόρμα και έχουν αναπτύξει τα προϊόντα τους μέχρι λίγο την εμπορική τους έκδοση.