O Σωκράτης Λαζαρίδης, CEO της ATHEX Group, μιλά για τις αλλαγές που έχει φέρει η τεχνολογία στο Χρηματιστήριο Αθηνών αλλά και στην επενδυτική κουλτούρα της χώρας μας και προσβλέπει σε ένα μέλλον όπου θα υπάρχει ένα παγκόσμιο δίκτυο αγορών.
Στο κτήριο της Λεωφόρου Αθηνών, τα μέτρα ασφαλείας για τον Covid-19 είναι ιδιαιτέρως αυστηρά. Μετά λοιπόν τους απαραίτητους ελέγχους, ο Σωκράτης Λαζαρίδης μάς ξενάγησε στο εντυπωσιακό data center της ATHEX διαπιστώνοντας πως η διοίκηση του ομίλου αντιλαμβάνεται πλήρως πως η τεχνολογία βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο των αγορών. Ο κ. Λαζαρίδης μίλησε με όραμα για την τεχνολογική μεταστροφή του Χρηματιστηρίου, το οποίο φαίνεται ότι είναι πλήρως ευπροσάρμοστο στις τάσεις της σύγχρονης παγκόσμιας κεφαλαιαγοράς.
Έχετε περί τη μια δεκαετία και κάτι στο «τιμόνι» της ATHEX Group. Ποιο ήταν το όραμα σας όταν ξεκινήσατε, και ποιες ήταν (και είναι) οι μεγαλύτερες προκλήσεις για την εξέλιξη και την ανάπτυξη του Χρηματιστηρίου Αθηνών;
Aνέλαβα όταν ξεκίνησε η κρίση, κατά συνέπεια το μείζον θέμα τότε ήταν να παραμείνουν συνδεδεμένα πάνω στην αγορά μας τα δίκτυα των διεθνών επενδυτών, όπως επίσης να μπορέσει το Χρηματιστήριο να λειτουργήσει ως μηχανισμός άντλησης κεφαλαίων. Παρόλες τις συνέπειες της δημοσιονομικής κρίσης, που αποτυπώθηκαν στην οικονομία και κατ΄ επέκταση στην αγορά, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας αυτής πραγματοποιήθηκαν αντλήσεις κεφαλαίων για τις υφιστάμενες εταιρείες οι οποίες ξεπέρασαν τα 50 δισεκατομμύρια ευρώ ενώ η συμμετοχή των ξένων στην κεφαλαιοποίηση βρίσκεται υψηλότερα του 60% τα τελευταία 6 χρόνια.
Σε ό,τι αφορά στην συναλλακτική δραστηριότητα, η συμμετοχή των αλλοδαπών επενδυτών παραμένει σταθερά άνω του 50% μετά την πρώτη διετία της κρίσης. Δημιουργήθηκε στο μεταξύ και η αγορά εταιρικών ομολόγων που επιτάχυνε την πτώση των επιτοκίων δίνοντας την δυνατότητα σε εταιρείες να αντλήσουν περισσότερα από 3 δις ευρώ. Το όραμα στο οποίο αναφέρεστε υπαρχει και αφορά στην ψηφιοποίηση των υπηρεσιών του Χρηματιστηρίου με συνεχή εναρμόνιση στις βέλτιστες πρακτικές που διαμορφώνονται διεθνώς ή καθοδηγούνται από το Ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο. Γεννήθηκε το 1994 επί προεδρίας Μανώλη Ξανθάκη και υποστηρίζεται έκτοτε με συνεχή προσπάθεια και με επιμέλεια στην διατήρηση του κόστους λειτουργίας σε χαμηλά επίπεδα. Όλοι γνωρίζουμε ότι την περίοδο που αναφέρετε σημειώθηκαν πρωτόγνωρα γεγονότα επιφέροντας σημαντικές προκλήσεις διαχείρισης για την αγορά και κυρίως το ΑTHEXGROUP ως διαχειριστή της, με κορυφαία τα capital controls, την πανδημία Covid-19, αλλά και το PSI όπου παρείχαμε IT υποδομές καθώς και την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με την άμεση ανάγκη για δημιουγία αγοράς warrants. Οι περιπτώσεις αυτές απαιτούσαν άμεση προσαρμογή και λειτουργική αποτελεσματικότητα αλλά και την συστράτευση όλων των συμμετεχόντων της αγοράς.
Μιας και θίξατε το θέμα της πανδημίας, πόσο επηρέασε η Covid-19 τη λειτουργία και την επιχειρηματική στρατηγική της ATHEX Group;
Όταν τον Μάρτιο του 2020 η χώρα βρέθηκε σε μια πρωτοφανή κατάσταση εξαιτίας της πανδημίας Covid-19, η ανάγκη ταχύτατης προσαρμογής στις νέες ιδιόμορφες συνθήκες εμφανίστηκε «εν μια νυκτί». Από τις πρώτες ημέρες εφαρμογής του lockdown τον Μάρτιο, το Χρηματιστήριο Αθηνών έθεσε άμεσα σε εφαρμογή μία σειρά μέτρων προκειμένου τα στελέχη των χρηματιστηριακών εταιρειών να έχουν πρόσβαση στην αγορά και την εκκαθάριση με ασφάλεια μέσω Internet ώστε η αγορά να λειτουργήσει απολύτως ομαλά και απρόσκοπτα με πρόσβαση από τα σπίτια των εργαζομένων του οικοσυστήματος της ελληνικής κεφαλαιαγοράς για όλο αυτό το διάστημα. Ταυτόχρονα, προσαρμόσαμε την τεχνολογική υποδομή και διασφαλίστηκε η εξ αποστάσεως εργασία του συνόλου του προσωπικού μας. Τα ανακλαστικά που συνολικά επέδειξε ο Όμιλος του Χρηματιστηρίου στην άμεση αντιμετώπιση αυτής της κρίσης ήταν εξαιρετικά. Πέραν όμως της αντίδρασης στην κρίση προσβασιμότητας, αξιοποιήσαμε την περίοδο του lockdown για να αναθεωρήσουμε με την συμβολή εξωτερικού συμβούλου την στρατηγική μας η οποία μάλιστα επιτείνει την έμφαση στις ψηφιακά παρεχόμενες υπηρεσίες του Χρηματιστηρίου. Παράλληλα, ολοκληρώθηκε με επιτυχία η οργανωτική αναδιάρθρωση του Ομίλου.
To 2018 o MiFID II τέθηκε σε ισχύ. Πώς είναι τα πράγματα τρία χρόνια μετά; Θεωρείτε ότι – τουλάχιστον η Ελλάδα – συμμορφώθηκε και εναρμονίστηκε πλήρως με τις διατάξεις της MiFID II; Υπάρχουν θέματα που θα πρέπει να επιλυθούν;
Σε θέματα υιοθέτησης και εναρμόνισης στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο της κεφαλαιαγοράς, η Ελλάδα αποτελεί πρότυπο ταχύτητας και προσαρμογής. Τα κρίσιμα θέματα που έφερε στην επιφάνεια η ΜιFID II αφορούν στην προσπάθεια διάσπασης των υπηρεσιών των αναλυτών από τις υπηρεσίες brokerage, αλλά και στη διαμόρφωση κεντρικού μηχανισμού διάθεσης των χρηματιστηριακών δεδομένων. Σε ό,τι αφορά σ΄αυτό το τελευταίο, βρίσκεται σε εξέλιξη μία μεγάλη κινητοποίηση όλων των οργανωμένων αγορών σε ευρωπαϊκό επίπεδο προκειμένου το όραμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ενιαίο data feed να μη δημιουργήσει αδικίες απέναντι στα χρηματιστήρια και ιδιαίτερα τα μικρότερα που επωμίζονται το κόστος λειτουργίας μιας οργανωμένης αγοράς.
Θα ήθελα ωστόσο να τονίσω πως ανεξάρτητα από τη MiFID II και τις θεσμικές αλλαγές που συντελούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο χώρος της παγκόσμιας κεφαλαιαγοράς είναι σε συνεχή προσαρμογή μετά την κρίση της Lehman. Οι αλλαγές αυτές επηρέασαν ιδιαίτερα και τον χώρο της διαχείρισης κεφαλαίων. Αρχικά, μετά την κρίση αυξήθηκε πολύ ο αριθμός των funds, τα οποία στην προσπάθεια διαφοροποίησης κατά την αναζήτηση των επενδυτικών ευκαιριών κινήθηκαν και σε μικρότερες αγορές ή/ και εταιρείες. Παράλληλα, γιγαντώθηκε το ποσοστό παθητικής διαχείρισης που απευθύνεται στις χρηματιστηριακές αγορές αλλά και η δύναμη των private equity που δεν απευθύνονται σε αυτές.
Τέλος, άρχισε να εντείνεται και να τυποποιείται η προσπάθεια για εντοπισμό startups και να αναπτύσσεται το κυνήγι των unicorns παγκοσμίως. Ζούμε σε μια δεκαετία ουσιαστικών μεταβολών, τόσο σε θεσμικό επίπεδο μέσω των Οδηγιών που εισήχθησαν, όσο και σε επίπεδο επενδυτικού appetite σε πιο sustainable αλλά και πιο disruptive στόχους. Όλες αυτές οι μεταβολές διαμορφώνονται -αν δεν καθοδηγούνται – από τις ευχέρειες που δίνονται από την τεχνολογία στην αξιοποίηση κυρίως των δεδομένων. Την κατεύθυνση αυτή επιδιώκει να αξιοποιήσει ο δεύτερος στρατηγικός άξονας του ATHEX με την δημιουργία ψηφιακών λύσεων προς το οικοσύστημα της κεφαλαιαγοράς.
Την τάση του ESG investing πώς την βλέπετε; Έχει αλλάξει το επενδυτικό τοπίο;
Aυτή ακριβώς είναι η τρίτη διάσταση στις καταλυτικές αλλαγές στην διαχείριση των κεφαλαίων που παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια. Η κουλτούρα των διαχειριστών κεφαλαίων αλλάζει σταδιακά αλλά δυναμικά προφίλ διερευνόντας πλέον τον μακροπρόθεσμο ορίζοντα της αποδοτικότητας των επενδυτικών στόχων τους, αλλά και λαμβάνοντας υπόψη την ευαισθησία των επενδυτών για ζητήματα όπως το περιβάλλον και η κοινωνία ώστε να αναγνωρίζουν τις εταιρείες που δημιουργούν αξίες για το μέλλον και δεν εστιάζουν μόνο στους επόμενους λίγους μήνες. Αυτή η παγκόσμια τάση που ρυθμίζει τα κοινωνικά και τα περιβαλλοντικά θέματα αλλά και τα θέματα εταιρικής διακυβέρνησης συγκεντρώνει το ενδιαφέρον όλο και περισσότερων διαχειριστών. Στο ATHEX, παρακολουθώντας στενά τις διεθνές εξελίξεις και πρωτοβουλίες σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης, εκδώσαμε το 2019 τον Οδηγό Δημοσιοποίησης Πληροφοριών ESG υπό την καθοδήγηση του καθηγητή του Harvard Business School George Serafeim ενώ από φέτος τον Αύγουστο υπολογίζουμε και παρέχουμε στην αγορά έναν σχετικό δείκτη, Athex ESG Index, ως ένα benchmark χρήσιμο για την επενδυτική κοινότητα ως προς τον βαθμό κινητοποίησης των εισηγμένων εταιρειών στην ποιοτική διάχυση μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης.
Ποια είναι τα κριτήρια και ποιες προϋποθέσεις συντρέχουν για την ένταξη στον δείκτη ESG;
Προκειμένου να έχει ουσιαστική αξία η δημοσιοποίηση δεδομένων, είναι απαραίτητη η ύπαρξη κάποιων προτύπων. Αυτή η ανάγκη αποτέλεσε και το εφαλτήριο για την δημιουργία του Οδηγού.
Οι εταιρείες ξεκίνησαν σταδιακά να δημοσιοποιούν μη χρηματοοικονομική πληροφόρηση και με βάση το υλικό αυτό – τις δημοσιοποιήσεις δηλαδή του 2019 και του 2020- αναθέσαμε μαζί με την Ένωση Θεσμικών Επενδυτών στο ΕΚΠΑ την πραγματοποίηση μίας αξιολόγησης προκειμένου να διαμορφωθούν κάποια πρότυπα που θα χαρακτηρίζουν τις εταιρείες με ESG προφίλ. Υπάρχουν σαφώς περιθώρια περαιτέρω ωρίμανσης των παραπάνω, όμως σε αυτή τη φάση το πραγματικό κρίσιμο ζητούμενο είναι η αγορά- όχι μόνο οι εταιρείες αλλά και οι ίδιοι οι εγχώριοι επενδυτές- να αξιοποιήσει αυτή την ευκαιρία ευρισκόμενη στην αιχμή της παγκόσμιας εξέλιξης στα θέματα ESG Disclosure.
Πώς βλέπετε τον όρο καινοτομία, και με βάση το Innovation Ηub που έχετε θέσει σε λειτουργία πώς βλέπετε να εξελίσσεται η σχέση μεταξύ τεχνολογίας και οικονομίας στην Ελλάδα;
Υπάρχουν δύο διαστάσεις αυτού του θέματος. Καταρχάς, η καινοτομία και η αξιοποίηση της ψηφιακής επανάστασης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη διαμόρφωση του νέου παραγωγικού ιστού παγκοσμίως, κατά συνέπεια και της Ελλάδος. Στη χώρα μας μάλιστα οι συνθήκες είναι ακόμα ευνοϊκότερες χάρη στη δυνατότητα άντλησης κεφαλαίων από τα ευρωπαϊκά ταμεία για τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής οικονομίας.
Σημαντικό ρόλο θα παίξουν ασφαλώς και οι ψηφιακές υποδομές. Εάν παρατηρήσετε φέτος τις αποδόσεις των κλαδικών δεικτών του ελληνικού Χρηματιστηρίου, τη μεγαλύτερη απόδοση – 60% – σημειώνει ο δείκτης τεχνολογίας ενώ την τρίτη μεγαλύτερη απόδοση έχει ο δείκτης τηλεπικοινωνιών. Η ίδια η αγορά επιβεβαιώνει ήδη την πορεία αυτή. Βλέποντας τις εταιρίες που μπήκαν τον τελευταίο χρόνο στο Xρηματιστήριο, είναι περίπου βέβαιο ότι ο κλάδος της πληροφορικής θα είναι αυτός που θα ηγηθεί της διαδικασίας άντλησης κεφαλαίων κυρίως σε μικρότερου μεγέθους εταιρείες δεδομένου ότι στην Ελλάδα δεν έχουμε μη εισηγμένες μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας. Πέραν της διάστασης αυτής, υπάρχει και μια άλλη που αφορά πιο στενά το Χρηματιστήριο, το θίξαμε άλλωστε ελαφρά αυτό το θέμα και σε προηγούμενη ερώτηση.
Τη δεκαετία του ΄90 στην χώρα μας αλλά και σε παγκόσμια επίπεδο δημιουργήθηκαν οι ψηφιακές υποδομές που υποστηρίζουν τα χρηματιστήρια ως μονάδες αλλά και τις μετασυναλλακτικές δραστηριότητες δηλαδή την εκκαθάριση , τον διακανονισμό και την καταχώρηση τίτλων που σχετίζονται με την λειτουργία τους. Σήμερα, συντελείται ένα επόμενο βήμα που αφορά στη σύνδεση και την περαιτέρω αξιοποίηση των δεδομένων που παράγονται από όλες αυτές τις υποδομές προκειμένου να καλύπτονται οι αυξημένες ανάγκες πληροφόρησης και προβλεψιμότητας του οικοσυστήματος της κεφαλαιαγοράς. Το στοίχημα εδώ προσδιορίζεται από την ταχύτητα υλοποίησης των λύσεων και την ευρηματικότητα που αυτές θα εμπεριέχουν ώστε να εξασφαλίζεται ποιοτική πληροφόρηση στους συμμετέχοντες, με λύσεις όχι ακριβές αλλά πολύ λειτουργικές. Γι’ αυτό το λόγο, μέσω του Ιnnovation Ηub ουσιαστικά επιδιώκουμε να δημιουργήσουμε ένα δίκτυο ομάδων, ικανών να παράγουν σε μικρό χρονικό διάστημα προϊόντα που θα ενδιαφέρουν και ως εκ τούτου θα αξιοποιηθούν κατάλληλα από την αγορά.
Θεωρείτε ότι μια εταιρεία fintech στην Ελλάδα είναι βιώσιμη;
Οι λύσεις που σχεδιάζει κάθε Fintech εταιρεία, ο βαθμός αφομοίωσης του αντικειμένου που προσπαθεί να διαχειριστεί και η δυνατότητα ανάδειξης της αξίας των λύσεων που προωθεί, καθορίζουν την επιτυχία και άρα την βιωσιμότητα των εταιρειών αυτών.
Το ρωτάω γιατί ο όγκος της εγχώριας αγοράς είναι μικρός.
Πράγματι, όμως δεν μπορούμε πλέον να κάνουμε τέτοιες συζητήσεις περιοριζόμενοι στα σύνορά μας και στην εγχώρια αγορά. Άλλωστε, μεταξύ των προκλήσεων που αντιμετώπισε επιτυχώς την προηγούμενη δεκαετία το ΑΤΗΕΧ, περιλαμβάνονται και νέες συνεργασίες εκτός της χώρας και του παραδοσιακού αντικειμένου της, που στηρίχθηκαν στην αξιοποίηση της τεχνολογίας που διαθέτουμε.
Η πρώτη τέτοιου είδους συνεργασία ξεκίνησε προ ετών με το Χρηματιστήριο της Κύπρου το οποίο χρησιμοποιεί το δικό μας σύστημα συναλλαγών αλλά και post trading. Πρόσφατα, κερδίσαμε διεθνή διαγωνισμό για παροχή τεχνολογικού εξοπλισμού και μεταφορά τεχνογνωσίας στο χρηματιστήριο του Κουβέιτ. Τον προηγούμενο μήνα ανακοινώσαμε συνεργασία με το χρηματιστήριο της Σερβίας το οποίο μεταφέρει τις συναλλακτικές δραστηριότητες του στην Πλατφόρμα Συναλλαγών του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Αυτή την περίοδο βρίσκονται σε εξέλιξη αντίστοιχες συζητήσεις με άλλες αγορές ενώ θα πρέπει να αναφέρω πως δημιουργήσαμε και όλες τις υποδομές του Χρηματιστηρίου Ενέργειας. Η αξιοποίηση της τεχνογνωσίας σε συνδυασμό με την τεχνολογία που διαθέτουμε διευρύνονται συνεχώς και αξιοποιούνται πλέον και εκτός Ελλάδος. Η επέκταση του ATHEX δημιουργεί άμεσα την προοπτική για επέκταση των δραστηριοτήτων τόσο του οικοσυστήματός του όσο και των Fintech που θα επιλέξουν να το υποστηρίξουν.
Συνεπώς το Χρηματιστήριο κατά κάποιο τρόπο έχει μετασχηματιστεί σε μια software company;
Τα τελευταία χρόνια, ποσοστό άνω του 50% των εργαζομένων στο Χρηματιστηρίου προέρχονται από τον χώρο του IT και αυτή η εικόνα δεν αποτελεί ελληνικό φαινόμενο αλλά πανευρωπαϊκό. Αυτό που προσφάτως έχει ουσιαστικά αναδειχθεί είναι η επέκταση της πελατειακής βάσης μας όχι μόνο στην εγχώρια αλλά και στις αγορές των γειτονικών χωρών. Η επέκταση αυτή άλλωστε αποτέλεσε πυλώνα της προσφάτως αναθεωρημένης στρατηγικής του Ομίλου Χρηματιστηρίου Αθηνών.
Ποιες είναι οι τεχνολογίες που προσφέρετε σε τρίτες αγορές;
Αναφέρομαι τόσο στο data center όσο και στις εφαρμογές που έχουμε αναπτύξει και οι οποίες αφορούν το σύστημα συναλλαγών, την εκκαθάριση και την καταχώρηση τίτλων σε άυλη μορφή. Υπάρχει και άλλη κατηγορία εφαρμογών όπως αυτή της διάχυσης των δεδομένων της αγοράς αλλά και των στατιστικών της, η διόδευση εντολών για άλλες αγορές παγκοσμίως αλλά και η οργάνωση ψηφιακών Γενικών Συνελεύσεων που υιοθετήθηκε την περίοδο της πανδημίας και έγινε αποδεκτή από πολύ μεγάλο αριθμό εισηγμένων εταιρειών. Έως σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί 110 Γενικές Συνελεύσεις μέσω της Πλατφόρμας AXIA e-Shareholders’ Meeting.
Σχετικά με το Innovation hub είχατε πει: «Κεντρικός στόχος είναι να βρούμε τους νέους συνεργάτες που θα υποστηρίξουν τον όμιλο άμεσα για την υλοποίηση των σκοπών του». Τους βρήκατε τους συνεργάτες;
Το Innovation hub αποτελεί μία ongoing διαδικασία. Το πρόγραμμα θα επαναληφθεί φέτος αλλά και τις επόμενες χρονιές. Αφορά δε συνεργασίες που θα επιτευχθούν σε βάθος χρόνου. Κάθε τι, για να πετύχει απαιτεί χρόνο και σωστή προετοιμασία. Ξεκινήσαμε διερευνητικά, είχαμε ιδιαίτερη επιτυχία στον αριθμό συμμετοχών και στην ποιότητα των ομάδων που συνέχισαν και πλέον οι ανάγκες μας σήμερα είναι αποκρυσταλλωμένες υπό την έννοια ότι διαμορφώθηκαν in line με τον νέο στρατηγικό σχεδιασμό του Ομίλου. Στόχος μας είναι να εξασφαλισθεί μια διαρκής ροή ανθρώπων και ομάδων που θα απασχολούνται με αυτά τα projects.
Αν σας έλεγα να επιλέξετε μια από τις αναδυόμενες τεχνολογίες, ποια είναι αυτή που θεωρείτε ότι θα είναι η πιο χρήσιμη tα επόμενα χρόνια;
Εάν γνωρίζαμε ποιες είναι οι πλέον χρήσιμες θα επενδύαμε όλοι σε αυτές! Είναι μείζον να αποδειχθεί ότι το blockchain θα είναι η τεχνολογία για την επόμενη γενιά συστημάτων τόσο σε μετασυναλλακτικό όσο και σε συναλλακτικό επίπεδο. Πιστεύω ότι το AI θα κριθεί από την δυνατότητα να αξιολογεί τον πακτωλό των διαθέσιμων πληροφοριών σε κάθε κεφαλαιαγορά αλλά και στο pre-IPO space και να τροφοδοτεί με δομημένη πληροφόρηση ικανή να γίνει αντιληπτή από τον ανθρώπινο νου. Αναγνωρίζοντας ότι οι αγορές αποτυπώνουν την συνισταμένη των απόψεων των επενδυτών επί κοινής πληροφόρησης, αντιλαμβάνεται ο καθένας την πολυπλοκότητα, και τις ευκαιρίες που δημιουργεί η υπερβολική αύξηση του πλήθους των διαθέσιμων πληροφοριών σήμερα, αλλά και την αστάθεια που εισάγει χωρίς τεχνική υποστήριξη. Ανάλογα με τον κίνδυνο που θέλει να αναλάβει το κάθε χρηματιστήριο διαμορφώνει και τον βαθμό εμπλοκής του σε projects που στηρίζονται σε νέες τεχνολογίες.
Ως μέρος του ελληνικού χρηματοοικονομικού συστήματος, πώς βλέπετε την τεχνολογική ανάπτυξη αυτού του τομέα;
Η ευκαιρία που δεν πρέπει να χάσουμε αφορά στην επιτάχυνση της διαδικασίας ψηφιακής αξιοποίησης των δεδομένων που είναι διαθέσιμα και προφανώς τη διασυνδεσιμότητα αυτών καθώς οι λύσεις δεν θα αφορούν μόνο τις εθνικές αγορές. Εμείς ως ATHEX αγωνιζόμαστε όπως σας ανέπτυξα ήδη ώστε να μη χαθεί αυτή η μεγάλη ευκαιρία στον χώρo της κεφαλαιαγοράς.
Πώς οραματίζεστε το Χρηματιστήριο τα επόμενα 10 χρόνια; Πώς θα θέλατε να εξελιχθούν τα πράγματα;
Το μέλλον των Χρηματιστηρίων στηρίζεται στη δημιουργία παγκόσμιων δικτύων που θα ενώνουν τις διαφορετικές ηπείρους και θα εξασφαλίζουν κοινή πρόσβαση σε όλων των ειδών τις σχετικές υπηρεσίες προς τους επενδυτές. Δεν υπάρχει επενδυτής καμίας χώρας πλέον που να μην επιζητά πληροφόρηση και πρόσβαση σε υπερεθνικό επίπεδο. Κατά συνέπεια, οι κινήσεις που γίνονται προς το λεγόμενο consolidation των αγορών αποτελούν το μεγαλύτερο και ασφαλώς πιο ενδιαφέρον στοίχημα.
Οι αγορές που περιορίζουν τον ρόλο και τη δραστηριότητά τους σε εσωστρεφές εθνικό επίπεδο και αρνούνται να συνεργαστούν ή να συγχωνευτούν, εκτιμώ ότι δεν θα έχουν ευοίωνο μέλλον. Ο δε χρονικός ορίζοντας δεκαετίας στην οποία αναφέρεστε είναι μεγάλο χρονικό διάστημα καθώς το απαιτούμενο για την επιβίωση πλαίσιο αλλαγών θα συντελεστεί πολύ νωρίτερα.