Τα ESG κριτήρια αναδεικνύονται σε πρωταγωνιστές των επενδυτικών στρατηγικών και όχι άδικα, αφού η προσπάθεια για ένα βιώσιμο μέλλον περνά από τη ραχοκοκαλιά της παγκόσμιας οικονομίας, δηλαδή τις ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Για πολλούς, το ESG (Environmental, Social, Governance) είναι ακόμα ένα “κουτάκι” στην to-do list της επιχειρηματικής στρατηγικής, ωστόσο οι αλλαγές που συντελούνται σε παγκόσμιο επίπεδο, με τη βοήθεια οργανισμών όπως ο ΟΗΕ και η Ευρωπαϊκή Ένωση, οδηγούν προς μια “πράσινη” κατεύθυνση, αυτή της βιωσιμότητας και της κοινωνικής ευθύνης.

Οι επενδύσεις με ESG κριτήρια τα τελευταία χρόνια έχουν έρθει στο προσκήνιο, ενώ και η Ελλάδα με αργά αλλά σταθερά βήματα βαδίζει προς τα εκεί. Οι Έλληνες επενδυτές έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται τα οφέλη που μπορούν να αποκομίσουν από μία επένδυση με βάση τη βιωσιμότητα μιας επιχείρησης.

Ο Νίκος Αυλώνας, πρόεδρος του Κέντρου Αειφορίας (CSE) και Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Εταιρικής Ευθύνης (CRI) εξηγεί με λεπτομέρειες στο Digital Finance γιατί η βιωσιμότητα και οι πρακτικές κοινωνικής ευθύνης θα πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι μιας επενδυτικής στρατηγικής.

Θα μας εξηγήσετε πώς λειτουργούν τα ESG ratings και πού βοηθούν τις επιχειρήσεις;

Τα κριτήρια ESG σχετίζονται με περιβαλλοντικά, κοινωνικά και θέματα εταιρικής διακυβέρνησης και εντάσσονται όλο και περισσότερο στη στρατηγική των επιχειρήσεων και οργανισμών. Αυτό συμβαίνει γιατί τα κριτήρια αυτά αποτελούν πλέον ένα σημαντικό δείκτη των επιδόσεων των επιχειρήσεων στα 3 αυτά σημεία και τις βοηθούν να δημοσιοποιούν σημαντικές και χρήσιμες πληροφορίες για λήψη αποφάσεων από τους επενδυτές και τις τράπεζες.

Οι επιχειρήσεις που ενσωματώνουν τέτοια κριτήρια στη στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης επιδεικνύουν μεγαλύτερη διαφάνεια και γίνονται πιο «ελκυστικές» για επενδυτές και λαμβάνουν πιο εύκολα χρηματοδότηση, καθώς αποδεικνύουν τη βιωσιμότητά τους. Είναι εντυπωσιακό ότι οι βιώσιμες επενδύσεις το πρώτο μισό του 2020 ανήλθαν σε 20, 9 δις δολάρια στις ΗΠΑ, σε σύγκριση με 21,4 δις δολάρια όλο το 2019. Ένας άλλος παράγοντας που ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να ενσωματώσουν ESG κριτήρια είναι ότι φαίνεται πως επηρεάζει θετικά τα οικονομικά τους αποτελέσματα.

Αυτό απέδειξε και η πρόσφατη έρευνα του Κέντρου Αειφορίας στις ΗΠΑ και στον Καναδά, καθώς κατά τη διάρκεια της τριετίας 2017-2019, 4 στις 5 από τις κορυφαίες εταιρείες στα ESG πέτυχαν καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα, όπως φαίνεται από τα ετήσια έσοδά τους. Και στην Ελλάδα, οι περιβαλλοντικές, κοινωνικές παράμετροι και οι παράμετροι διακυβέρνησης ενσωματώνονται με ταχύτατους ρυθμούς στο θεσμικό πλαίσιο των κεφαλαιαγορών, ενώ έχει τροποποιηθεί και το πλαίσιο για δημοσιοποίηση μη-χρηματοοικονομικών πληροφοριών από τις εισηγμένες εταιρείες.

Στην έρευνα που έχετε παρουσιάσει αναφέρετε ότι οι εκθέσεις βιωσιμότητας έχουν αυξηθεί ωστόσο ακόμα υπάρχει διστακτικότητα να υιοθετηθούν ESG κριτήρια. Πού οφείλεται αυτή η διαφορά;

Καταρχήν να αναφέρουμε ότι είναι η πρώτη Έρευνα ESG στην Ελλάδα και θεωρούμε ότι είναι σημαντική γιατί προσφέρει χρήσιμα συμπεράσματα, καθώς διερευνά τη χρήση των διεθνών κριτηρίων ESG που έχουν να κάνουν με τις επιδόσεις των επιχειρήσεων σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά θέματα, καθώς και σε θέματα εταιρικής διακυβέρνησης.

Φέτος η Έρευνα επικεντρώθηκε στην ανάλυση εισηγμένων εταιρειών με παρουσία σε διεθνή ESG Ratings, που στο σύνολό τους απασχολούν περισσότερους από 136 χιλιάδες εργαζόμενους, ενώ ο κύκλος εργασιών τους ξεπερνά τα 48 δις Ευρώ. Οι εταιρείες αυτές ανήκουν σε ένα μεγάλο εύρος κλάδων, όπως για παράδειγμα τρόφιμα και ποτά, τηλεπικοινωνίες, λιανεμπόριο, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, κατασκευές, ναυτιλία, ενέργεια και τεχνολογία.

Η έρευνα έδειξε ότι αν και η συντριπτική πλειοψηφία των εισηγμένων εταιρειών στην Ελλάδα εκδίδουν Εκθέσεις Εταιρικής Ευθύνης και Βιώσιμης Ανάπτυξης, κάτι που δείχνει τη στρατηγική ενασχόλησή τους με τα ζητήματα αυτά, δεν χρησιμοποιούν παγκόσμια και αξιόπιστα Πρότυπα αξιολόγησης, όπως είναι τα TCFD και SASB, και δεν συμμετέχουν σε ESG Ratings.

Η διστακτικότητα στην υιοθέτηση των κριτηρίων αυτών σχετίζεται με διάφορους παράγοντες. Καταρχήν υπάρχει μια σύγχυση ως προς τον τρόπο ενσωμάτωσης των κριτηρίων αυτών, σχετικά με τα ποια κριτήρια είναι τα πιο αξιόπιστα και κατάλληλα, καθώς υπάρχουν πολλές διαθέσιμες αξιολογήσεις από αξιόπιστους οργανισμούς, όπως το Sustainalytics, το MSCI, το Dow Jones, το CDP, το CSR Hub.

Επιπλέον, η ενσωμάτωση ESG κριτηρίων απαιτεί μεγάλη ωριμότητα και ετοιμότητα από την επιχείρηση για ριζικές αλλαγές πολιτικών και διαδικασιών σε όλο το εύρος της. Στο σημείο αυτό, υπάρχουν εξειδικευμένες εταιρείες που μπορούν να υποστηρίξουν τις επιχειρήσεις προς την κατεύθυνση αυτή.

Εξάλλου, όπως έδειξε η πρόσφατη ετήσια Έρευνα του Κέντρου Αειφορίας στις ΗΠΑ και στον Καναδά, για να επιτύχουν οι επιχειρήσεις στην εφαρμογή κριτηρίων ESG, απαιτείται εκτός από μια ολιστική στρατηγική και δημοσίευση ανεξάρτητης έκθεσης ESG, ο καθορισμός φιλόδοξων στόχων και εντοπισμός κινδύνων και ευκαιριών σε όλα τα σημαντικά θέματα, η ενσωμάτωση και χρήση αξιόπιστων προτύπων, όπως GRI, SASB, TCFD & CDP, καθώς και η συχνή αξιολόγηση σημαντικότητας (materiality assessment) μέσω της συμμετοχής βασικών ομάδων ενδιαφερομένων (key stakeholders).

Αναφέρετε ότι ο χρηματοοικονομικός κλάδος είναι πιο ώριμος στο ESG σε σχέση με τα υπόλοιπες επιχειρήσεις. Πού τοποθετείται σε σχέση με τη διεθνή τάση και τι βήματα πρέπει να γίνουν από εδώ και πέρα;

Ο χρηματοοικονομικός κλάδος είναι από τους πιο ώριμους στη χρήση ESG κριτηρίων καθώς καλείται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής μέσω βιώσιμων επενδύσεων και χρηματοδοτήσεων. Τρεις είναι οι στόχοι αυτή τη στιγμή για τον κλάδο αυτό: ο αναπροσανατολισμός κεφαλαίων σε υπεύθυνες και βιώσιμες χρηματοδοτήσεις, η ενσωμάτωση παραγόντων ESG στη διαχείριση κινδύνων (ESG climate benchmark) και η ομογενοποίηση κριτηρίων για να υπάρχει διαφάνεια.

Προς την κατεύθυνση αυτή έχουν γίνει ήδη σημαντικές ενέργειες, όπως είναι η επένδυση 3 δις από την Εθνική Τράπεζα για χρηματοδότηση περιβαλλοντικών έργων τα επόμενα 3 χρόνια καθώς και το πρώτο Green Bond που εξέδωσε στην Ελλάδα, όπως και η πρώτη χρηματοδότηση με κριτήρια ESG από την Τράπεζα Πειραιώς στον Όμιλο ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ.

Πρόσφατα τέθηκε σε εφαρμογή ο ευρωπαϊκός κανονισμός SFDR. Θεωρείτε ότι αυτό θα βοηθήσει asset managers και τράπεζες στην ESG κατεύθυνση και πώς; Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2019/2088 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου  αφορά τις γνωστοποιήσεις Βιώσιμης Ανάπτυξης στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (γνωστός ως Sustainable Finance Disclosure Regulation – SFDR).

Στόχος του Κανονισμού είναι να καθορίσει  κανόνες διαφάνειας στις χρηματοπιστωτικές αγορές, όσον αφορά την ενσωμάτωση των κινδύνων βιωσιμότητας και την εξέταση των δυσμενών επιπτώσεων βιωσιμότητας, στις διαδικασίες λήψης επενδυτικών αποφάσεων. Παράλληλα, στόχος του Κανονισμού είναι η παροχή σχετικών με τη βιωσιμότητα πληροφοριών όσον αφορά χρηματοπιστωτικά προϊόντα που είναι και το σημείο όπου δίνεται ιδιαίτερη έμφαση.

Ενώ ο Κανονισμός μόλις ξεκίνησε να εφαρμόζεται και είναι προς την σωστή κατεύθυνση, υπάρχουν αρκετά σημεία που θα χρειασθεί να διευκρινιστούν  ώστε να μην δημιουργηθούν θέματα παραπλάνησης του κοινού αλλά και των επενδυτών, όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν με αντίστοιχους κανονισμούς.

Σε κάθε περίπτωση, η εφαρμογή ESG προτύπων όπως τα SASB & TCFD ενισχύουν τη  συμμόρφωση των οργανισμών προς τις αρχές της Βιώσιμης Ανάπτυξης και για το λόγο αυτό οι περισσότεροι οργανισμοί στο χρηματοοικονομικό κλάδο τα έχουν εφαρμόσει. Στην Ελλάδα είμαστε ακόμα στην αρχή της κατανόησης των θεμάτων ESG, μέσα στα οποία υπάγεται ο νέος κανονισμός, και ειδικά οι τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρείες έχουν αρκετό δρόμο να διανύσουν!