Κάτι που στον Δυτικό Κόσμο ήδη έχει γίνει κοινός τόπος, στην Ελλάδα κάνει δειλά τα πρώτα του βήματα που όμως πρέπει να επιταχυνθούν καθώς οι εξελίξεις τρέχουν και ο ελληνικός τραπεζικός τομέας δεν πρέπει να μείνει πολύ πίσω.

Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έρευνα παρουσίασε ο Νίκος Αυλώνας, πρόεδρος του Centre for Sustainability & Excellence, κατά τη διάρκεια του 18ου Συνεδρίου Bank Management που διοργάνωσε η Boussias Communications.

Το ESG είναι μια παράμετρος που επηρεάζει όλες τις εταιρείες παγκοσμίως αλλά και όλους όσους δανειοδοτούν επιχειρήσεις. Όπως ανμέφερε ο κ. Αυλώνας, το ESG είναι τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και κριτήρια εταιρικής διακυβέρνησης που πρεπει να ενσωματώνουν όλοι οργανισμοί στη στρατηγική τους και γενικότερα μεσα στη λειτουργία τους.

“Είναι ένα από τα πιο σημαντικά θέματα που κυριαρχεί στην παγκόσμια ατζέντα και δυστυχώς η Ελλάδα έχει μείνει αρκετά πίσω,” αναφέρει ο κ. Αυλώνας.

Πράγματι, αυτά τα κριτήρια τα τελευταία χρόνια έχουν εναρμονιστεί πλήρως με την οικονομική δραστηριότητα, με τους περισσότερους οργανισμούς σε Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες να χαράσσουν στρατηγικές ανάλογες με τη θετικότητα ή όχι του λεγόμενου ESG δείκτη. Πολύ χαρακηριστικό παράδειγμα ήταν ίδρυση το 2017 της επενδυτικής πλατφόρμας στο Χρηματιστήριο του Λουξεμβούργου, το λεγόμενο “Green Exchange”, όπου οι επενδυτές μπορούσαν να προχωρήσουν  σε αγοραπωλησίες μετοχών αποκλειστικά και μόνο από εταιρείες που πληρούσαν τα ESG κριτήρια.

Όπως αναφέρει ο κ. Αυλώνας πάνω από 17 τρισεκατομμύρια δολάρια έχουν επενδυθεί μέχρι στιγμής σε όσες εταιρείες και οργανισμούς διαθέτουν υψηλά ESG ratings, καθώς τα μεγάλα επενδυτικά funds κινούνται προς αυτήν την κατεύθυνση. Μάλιστα, μέγαλοι data providers, όπως το Thomson Reuters, έχουν ιδρύσει ανεξάρτητους τομείς ESG data, με τεχνολογιές που βοηθούν τους asset managers να βρίσκουν ευκολότερα οργανισμούς με υψηλό ESG σκορ, και να παίρνουν καλύτερες επενδυτικές αποφάσεις.

Γιατί το ESG είναι τόσο κρίσιμο;

Η πολύ απλή εξήγηση είναι, όπως τόνισε ο κ. Αυλώνεας, ότι οι επενδυτές προτιμούν να ρίξουν λεφτά σε εταιρείες που πληρούν τα ESG κρτήρια γιατί θεωρούνται εταιρείες χαμηλού ρίσκου και εταιρείες που έχουν καλύτερο μέλλον από τις υπολοιπες.

“Oυσιαστικά, αυτό που βλέπουμε στο διεθνές περιβάλλον είναι ότι τα ESG κριτήρια επηρεάζουν τις τράπεζες  κατα δυο τρόπους: πρώτον στο κατά πόσο οι τράπεζες είναι ελκυστικές σε επενδυτές, και άρα να αντλήσουν περισσότερα κεφάλαια, και δεύτερον στο κατά πόσο θα δώσουν δάνεια σε επιχειρήσεις που πληρούν τα κριτηρια,” επισημαίνει ο κ. Αυλώνας. “Μη ξεχνάμε ότι το ESG είναι κύρια πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Green Deal που προσφατα ανοκοινώθηκε από την Κομισιόν. Ακόμα και το πακέτο ανάκαμψης της χώρας στηρίζεται πάνω σε ESG κριτήρια. Αρα διαδραματίζουν ένα κεντρικό ρόλο για τη συνολική οικονομία της χώρας και την εξέλιξη της.”

Η έρευνα για την Ελλάδα

Ο κ. Αυλώνας παρουσίασε μάλιστα την πρώτη σχετική έρευνα και έκθεση που πραγματοποιήθηκε για το ελληνικό επιχειρείν και τη σχέση του με το ESG και τα αποτελέσματα – όπως ίσως αναμενόταν – ήταν σχετικά αποκαρδιωτικά. Η έν λόγω έρευνα έγινε σε 17 μόλις εταιρείες, καθώς ήταν οι μόνες στην Ελλάδα που εκπλήρωναν κάποια από τα 120 κριτήρια ESG και αυτές αποτελούν το 9% των εισηγμένων στο ελληνικό χρηματιστήριο.

“Αυτό που ειδαμε ηταν οτι στην Ελλαδα υπαρχει μια εκρηξη στην εκδοση εκθέσεων βιωσιμης ανάπτυξης. Εχουμε περισσότερες από 110 εταιρείες που εκδίδουν κάθε χρόνο σχετικές εκθέσεις. Αυτό είναι σημαντικό γιατι επηρεάζει και τα ratings των εταιρειών,” είπε ο κ. Αυλώνας

Σύμφωνα με την έρευνα, το 65% των εταιρειών  ειχαν ανοδική αύξηση του τζιρου τους από το 2018 μέχρι το 2019, ενω το 41% είχε διαρκή άνοδο τζίρου για τρία συνεχόμενα έτη από το 2017 έως το 2019. Αντίστοιχα τουλαχιστον 20 άλλες έρευνες σε Ευρωπη και ΗΠΑ έχουν δείξει την ίδια τάση: εταιρείες που εχουν ενσωματωσει τα ESG κριτήρια τα πάνε πολύ καλύτερα οικονομικά μακροπρόθεσμα από τις αλλες εταιρείες που εχουν καθόλου ή χαμηλά ESG ratings.

Η ελληνική έρευνα δείχνει ότι οι βαθμολογίες των τραπεζών είναι καπου στη μέση. “Αυτό σημαίνει ότι με κάποιες διαφοροποιήσεις οι εταιρείες αυτές δεν είναι πολύ ελκυστικές και άρα θεωρούνται εταιρείες μεσαιου επιχειρηματικού ρίσκου,” ανέφερε ο κ. Αυλώνας. “Aντίστοιχα στη Βορεια Αμερική,  οι τραπεζες έχουν πολύ υψηλά scores. Έχουμε πολύ μεγάλη απόκλιση στα ratings των ελληνικών τραπεζών και αυτό επηρεάζει και την ελληνική οικονομία αλλά και τους επενδυτές όταν βλέπουν ότι δεν εχουν καλή βαθμολογία.”

Τι πρέπει να γίνει

Είναι σαφές πως η εταιρική διακυβέρνηση όπως εφαρμόζεται μέχρι στιγμής στην Ελλάδα δεν βοηθά στην υιοθέτηση των ESG κριτηρίων, και η χώρα μας κινδυνεύει να μείνει πολύ πίσω σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, με μεγάλες επιπτώσεις τόσο στην ελληνική οικονομία όσο και στις ίδιες τις τράπεζες, αφού το επενδυτικό ενδιαφέρον είναι ακόμα μειωμένο και δεν φαίνεται να ανακάμπτει σύντομα.

Γι’αυτό χρειάζονται δομικές αλλαγές, να αφουγκραστεί ο χρηματοοικονομικός τομέας τις αλλαγές που συντελούνται στα θέματα του responsibility και να αγκαλιάσει πρακτικές που μπορεί σε μια πρώτη ανάγνωση να του φαίνονται ξένοι, ωστόσο θα τους ωφελήσει ουσιαστικά.

Η έρευνα διαπιστωνει ότι τα περιθώρια βελτίωσης της εταιρικής διακύβερνησης είναι μεγάλα, αφού κατ’αρχάς δεν υπάρχει στοχοθέτηση στα θέματα της κλιματικής αλλαγής και των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Επιπλέον δεν υπάρχει σαφής στοχοθέτησης σε όλα τα θέματα ESG ούτε αυτό διατυπώνεται στις εκθέσεις βιώσιμης ανάπτυξης, ενώ επισημαίνει και την πλήρη απουσία των λεγόμενων ESG standards που απαιτούνται από τους επενδυτές.

“Το κομματι του ESG θα παίξει μεγάλο ρόλο τα επόμενα τέσσερα με πέντε χρονια, ήδη δηλαδή έχει μπει για τα καλά στις στρατηγικές των διεθνών  επιχειρήσεων,” είπε ο κ. Αυλώνας. “Ακόμα και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εχει θεσπίσει πολιτικές για το θέμα της χρηματοδοτησης των επιχειρησεων, άρα οι τράπεζες θα το αντιμετωπίζουν σχεδόν σε καθημερινή βαση.” Αυτό που πρέπει να γίνει για τον κ. Αυλώνα  είναι να προχωρήσουν σε πολύ συγκεκριμένα βήματα. Το κυριότερο είναι να καταλάβουν τα ESG ratings, να αντιληφθούν τα 120 κριτηρια που υπάρχουν και ειναι αυστηρά και να δουν πώς μπορούν να τα ενσωματώσουν στη λειτουργία τους.

“Οι οργανισμοί που είχαν αυξητικά αποτελεσματα στο τζίρο τους ήταν αυτοί που ειχαν πολύ καλά ESG Ratings. Εχουν θεσπίσει πολύ συγκεκριμένους στοχους και εφαμρόσει standards,” πρόσθεσε ο κ. Αυλώνας.

Το σίγουρο είναι πως τις ελληνικές τράπεζες τις περιμένει ένας αγώνας δρόμου αν θέλουν να παραμείνουν ανταγωνιστικές και να προσελκύσουν επενδύσεις και σε αυτό θα πρέπει να εστιάσουν τα επόμενα χρόνια – εκτός από τη ψηφιοποίηση τους και τα υπόλοιπα θέματατα που έχουν να αντιμετωπίσουν.